مقالات | مرکز درمانی تخصصی سوده

دو آزمایش ساده که کلیه های شما را بررسی می کند.

– تست ادرار

شما می توانید با انجام یک آزمایش ساده ادرار کلیه های خود را مراقبت کنید. از پزشک خود بخواهید در یک آزمایش ادرار نسبت آلبومین به کراتینین که مقدار یک نوع پروتئین را در ادرار شما تخمین می زند تعیین کنید.

– تست خون

انجام(GFR) میزان فیلتراسیون گلومرولی نشان می دهد که کلیه های شما تا چه اندازه به خوبی کار می کنند و مواد زائد را از خون شما پاک می کنند.اندازه گیری (GFR) بهترین روش برای بررسی عملکرد کلیه ها می باشد.

اگر (GFR) بیشتر از ۹۰ باشد یعنی عملکرد کلیه های خوب است.

اگر (GFR) 89-60 باشد یعنی عملکرد کلیه ها باید تحت کنترل قرار گیرد.

اگر (GFR) به مدت سه ماه کمتر از ۶۰ باشد مشخصه وجود یک بیماری کلیوی است.

الف)چراکلیه ها مهم هستند:

۱- خون را تصفیه می کنند.

۲- مقدار مناسبی از حجم مایع را در بدن نگاه میدارد.

۳- در ساختن سلولهای قرمز خونی کمک می کنند.

۴- در کنترل فشارخون کمک می کنند.

ب)عوامل خطر برای ابتلا به بیماری کلیوی:

۱- دیابت

۲- فشارخون بالا

۳- سن بالای ۶۰ سال

۴- وجود عضوی در خانواده که مبتلا به بیماری کلیوی، دیابت یا فشارخون بالا باشد.

۵- مصرف بی رویه داروها

ج)با گذشت زمان بیماری کلیوی می تواند:

۱-بدتر شود.

۲-منجر به نارسایی کلیوی شود.

۳-باعث بیماری های قلبی عروقی شود.

۴-باعث مشکلاتی دیگر در زمینه سلامتی شود.

د)افرادی که دارای عوامل خطر هستند باید بطور منظم تحت آزمایش قرار بگیرند.

در مراحل اولیه بیماری کلیوی، بیشتر افراد هیچگونه نشانه ای(شکایت) ندارند.

بیماری کلیوی می تواند تحت درمان قرار گیرد.

هـ)آزمایشاتی که جهت ارزیابی کلیه برای ابتلا به بیماری کلیوی انجام می شود:

یک تست ساده ادرار که در آن نسبت آلبومین به کراتینین سنجیده می شود.نسبت آلبومین به کراتینین (ACR) وجود پروتئین در ادرار یکی از علائم بیماری کلیوی می باشد.

یک تست ساده خون جهت اندازه گیری میزان (GFR). میزان فیلتراسیون گلومرولی یکی از بهترین راههایی است که نشان می دهد کارکرد کلیه شما تا چه اندازه است.

و)بعضی از روش هایی که می توانید کلیه های خود را محافظت کنید:

۱-کنترل میزان قندخون، فشارخون، کلسترول خون

۲-کم کردن وزن در صورت لزوم

۳-مصرف غذاهای سالم

۴-کلیه داروهای خود را بر اساس دستور پزشک مصرف نمایید

۵-بطور منظم ورزش کنید

۶-سیگار نکشید

۷-عدم مصرف الکل

۸-از استفاده بعضی از داروها که نیاز به نسخه پزشک ندارند مانند آسپرین، ناکسوپروکسین یا ایبوپروفن خودداری کنید چون می توانند به کلیه های شما صدمه بزنند.

بر اساس WHO افراد سیگاری در معرض خطر بالایی برای بیماری های زیر هستند:

سرطان ریه، سرطان مثانه، بیماری های ریوی، سرطان دهان، بیماری قلبی، سرطان لوزالمعده، فشارخون بالا، سرطان دهانه رحم، سکته مغزی، مشکلات دوران بارداری، سرطان کلیه و یائسگی زودرس

-آیا کشیدن سیگار تأثیری به روی کلیه ها دارد؟ به علل زیر بله

کشیدن سیگار می تواند به روی داروهایی که برای کنترل فشارخون بالا مصرف می شود تأثیر بگذارد. فشارخون بالا کنترل نشده یا به خوبی کنترل نشده است می تواند باعث بروز بیماری کلیوی شود. کشیدن سیگار باعث کاهش جریان خون به اعضاء حیاتی بدن مانند کلیه ها می شود و می تواند بیماری کلیوی را وخیم تر کند .

-آیا کشیدن سیگار مشکلی برای افراد با فشار خون بالا ایجاد می کند؟

بله افراد با فشارخون بالا نباید سیگار بکشند چون سیگار می تواند تأثیر بعضی از داروهایی که جهت فشارخون بالا استفاده می شوند را کاهش دهد. کشیدن سیگار شانس ابتلا به سکته مغزی و قلبی را در افراد مبتلا به فشارخون بالا افزایش می دهد.

-آیا کشیدن سیگار در افراد مبتلا به دیابت مشکلی ایجاد می کند؟

بله بنا به دلایل زیر افراد مبتلا به دیابت نباید سیگار بکشند:

۱- کشیدن سیگار جریان خون را در اعضاء حیاتی و مهم بدن کاهش می دهد و باعث وخیم تر شدن مشکلات قلبی عروقی و کلیوی می شود.

۲-کشیدن سیگار جریان خون را در پاها کاهش می دهد و التیام زخم ها و عفونت این اندام ها را سخت تر می کند.

-من سیگار نمی کشم ولی اعضاء خانواده من سیگاری هستند آیا این مسئله روی من هم تأثیر می گذارد؟

بله، مطالعات نشان داده است که افراد غیرسیگاری که با افراد سیگاری زندگی می کنند شانس بالایی برای بروز مشکلاتی که در بالا ذکر شده است را دارند.

راه حلی برای مشکل دردسر ساز

یکی از بزرگ‌ترین معضلاتی که بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیوی که به همودیالیز احتیاج پیدا می‌کنند، از آن رنج می‌برند، خارش است. محققان کشور در جستجو برای یافتن دارویی طبیعی به‌منظور رفع این معضل، یک گیاه دارویی همه‌فن‌حریف را توصیه کرده‌اند.

میزان بروز مرحله نهایی بیماری کلیوی منتهی به همودیالیز در سال ۲۶۰ نفر در یک‌میلیون نفر است و سالانه تقریباً ۶ درصد به این تعداد افزوده می‌شود. ۲۵ تا ۳۵ درصد بیماران کلیوی قبل از دیالیز و ۶۰ تا ۸۰ درصد پس‌از آن، از خارش شکایت دارند. بیشترین شدت خارش معمولاً در حین همودیالیز است و علل متفاوتی برای آن ذکر می‌شود. پوست خشک و تغییر شکل داده، تکثیر عضله‌های راست کننده مو، افزایش اسیدیته پوست، تجمع کلسیم و منیزیم و فسفر در پوست، هیستامین، کم‌خونی و آلرژی ازجمله دلایلی است که برای این مشکل ذکر می‌شوند.

به اعتقاد متخصصان، خارش می‌تواند مشکلات فراوانی ازجمله عوارض پوستی، ناراحتی‌های جسمی و روحی، اختلال خواب و تغییر کیفیت زندگی را در بیماران ایجاد کند و لذا برای رفع آن از طیف مختلفی از داروها استفاده می‌شود. اما به دلیل اینکه بسیاری از داروهای سنتتیک و شیمیایی که برای درمان خارش بیماران دیالیزی استفاده می‌شود، علاوه بر گران بودن، باعث مشکلاتی نظیر آلرژی و مقاومت دارویی می‌شوند، محققان درصدد یافتن داروهای جایگزین برآمده‌اند؛ داروهایی که روند درمان را پیش برده و هزینه‌های درمان را کاهش دهند. یک گروه از این داروها، موارد مشتق از گیاهان دارویی هستند.

در این رابطه، پژوهشگرانی از دانشکده علوم پزشکی خمین، دانشکده پرستاری و مامایی تهران و دانشگاه علوم پزشکی اراک پژوهشی را انجام داده‌اند که در آن، تأثیر ژل تهیه‌شده از گیاه دارویی آلوئه ورا بر تسکین و رفع خارش در بیماران تحت همودیالیز مورد ارزیابی علمی واقع شده است.

شد. بیماران در این آزمایش دو بار در روز به مدت یک ماه با ژل آلوئه‌ورا تحت درمان خارش پوستی قرار گرفتند و سپس نتایج مورد تجزیه‌وتحلیل واقع شد.
یافته‌های این مطالعه که در فصل‌نامه «طب مکمل» متعلق به دانشگاه علوم پزشکی اراک منتشر شده‌اند، نشان داد که مصرف ژل آلوئه‌ورا در بیماران دیالیزی، به‌طور قابل‌توجهی باعث کاهش خارش پوستی در آن‌ها می‌شود.

به گفته اعظم ملک حسینی، محقق گروه پرستاری دانشکده علوم پزشکی خمین و گروه پنج‌نفری همکارانش، «مرغوب‌ترین نوع آلوئه‌ورا در ایران که یکی از زیستگاه‌های طبیعی گیاه است، به‌صورت راحت و ارزان به دست می‌آید. لذا توصیه می‌شود بیماران همودیالیز از ژل این داروی گیاهی استفاده کنند تا علاوه بر بهبود کیفیت همودیالیز، خارش آنان نیز کنترل شود».

این محققان می‌گویند: «در گیاه دارویی آلوئه‌ورا ۷۵ ترکیب شناخته‌شده وجود دارد که شامل ۲۰ ماده معدنی، ۲۰ اسیدآمینه و ۱۲ ویتامین در کنار آب هستند. این ترکیبات باعث شده‌اند که گیاه فوق اثرات دارویی ممتازی را در حوزه‌های مختلف از خود نشان دهد».
گفتنی است یافته‌های این پژوهش گامی اثربخش در کنترل یکی از مهم‌ترین مشکلات بیماران دیالیزی به روشی طبیعی خواهد بود.

بیماری خاموش و پرهزینه

بیماری های مزمن کلیوی از جمله بیماری های خاموش پیشرونده و برگشت ناپذیری هستند که در صورت تشخیص نا بهنگام و درمان نامناسب، منجر به ایجاد نارسایی کلیه می شوند. پیشرفت این بیماری نیز به دیالیز و پیوند کلیه ختم خواهد شد.

دکتر محسن نفر، رئیس مرکز تحقیقات بیماری های مزمن کلیه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این خصوص گفت: هم اکنون بیماری های مزمن کلیه (CKD)، یکی از پر خرج ترین و پر هزینه ترین بیماری ها هستند زیرا این بیماری ها در نهایت به نارسایی کلیه (renal failure) و دیالیز منجر می شوند.

این فوق تخصص بیماری های کلیه، ابتلا به دیابت و فشار خون و همچنین ابتلا به بیماری هایی که منجر به دفع پروتئین از کلیه می شوند را شایع ترین علت ایجاد بیماری های مزمن کلیه دانست و افزود: در حال حاضر این سه عامل، حدود هفتاد پنج درصد از علل نارسایی مزمن کلیه را تشکیل می دهند.

این استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اظهارداشت: اگر چنانچه بیماری های مزمن کلیه به موقع تشخیص و درمان شود، بیماران به نارسایی مزمن کلیه مبتلا نخواهند شد.

رئیس انجمن نفرولوژی ایران با هشدار نسبت به کنترل به موقع قند خون بیماران دیابتی گفت: مسلما دیابت جزء بیماری های بسیار شایعی است که اگر قند خون افراد مبتلا به این بیماری کنترل نشود، نهایتا درمان آنها به سمت نارسایی کلیه می رود از اینرو کنترل قند خون، وزن و همچنین ارزیابی وضعیت کلیه این افراد در معاینات دوره ای مکرر بسیار اهمیت دارد.

نفر درباره اهمیت کنترل مدام فشار خون نیز تصریح کرد: فشار خون نیز از بیماری های شایع است که نهایتا باعث ایجاد نارسایی کلیه می شود بنابراین اگر فشار خون افراد خوب کنترل شود( فشار خون طبیعی ۱۲ به روی هشت است)، آنها معمولا به سمت نارسایی کلیه نمی روند. متاسفانه هم اکنون عمده ترین مشکل مردم ما، کنترل نکردن فشار خون شان است.

وی بیان کرد: همچنین شناسایی بیماری های کلیوی که باعث دفع پروتیئن می شوند نیز اهمیت زیادی دارند زیرا به علت اینکه این بیماری ها علایم بالینی ندارند، پر خطر هستند.

به گفته وی، بیماری های مزمن کلیوی معمولا همراه با درد نیستند به همین دلیل کسی به دنبال درمان این بیماری ها نمی رود، در حالی که اگر این بیماری ها به موقع شناسایی و درمان نشوند، کلیه ها به سمت نارسایی پیش می روند.

وی با اشاره به ارثی بودن بیماری های مزمن کلیوی گفت: بیماری های کلیوی از جمله شایع ترین بیماری های دنیاست. هم اکنون حدود ۱۰ درصد جامعه ایران نیز به نوعی مبتلا به این بیماری ها هستند.

این فوق تخصص بیماری های کلیه خاطرنشان کرد: مبتلایان به بیماری مزمن کلیوی باید از رژیم غذایی سالمی استفاده کنند و باید از خوردن برخی از مواد غذایی اجتناب کنند زیرا این امر می ‌تواند بر روند پیشرفت بیماری تاثیر بگذارد.

وی ادامه داد: این بیماری به جنسیت ربطی ندارد اما معمولا در میان مردها شایع تر است. همچنین بیماری های مزمن کلیوی بیشتر در افراد بالای پنجاه سال شیوع دارد، هرچند که ممکن است افراد کمتر از پنجاه سال نیز مبتلا به این بیماری شوند.

رئیس مرکز تحقیقات بیماری های مزمن کلیه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به نحوه درمان این بیماری اشاره کرد و گفت: اغلب بیماران کلیوی به علت مصرف طولانی مدت دارو و کنترل مداوم قند خون و فشار خون از ادامه روند درمانی شان خسته می شوند که این امر می تواند به سلامت جسمی آنها آسیب برساند.

وی تاکید کرد: بیماران کلیوی باید مدام درمان شان را پیگیری کنند. کوتاهی در این امر، بیماری کلیه را تشدید می کند و در نهایت باعث نارسایی کلیوی می شود که متاسفانه در این مرحله درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد؛ اگر بیماری مزمن کلیه در مراحل اولیه پیگیری شود، درمان قطعی برای آن وجود دارد.

نفر در پایان گفت: بیماری های مزمن کلیوی باید به موقع تشخیص و درمان شود، در غیر اینصورت گزینه درمانی این افراد پیوند کلیه است. متاسفانه سالانه حدود دوهزار و پانصد نفر در اولویت پیوند کلیه قرار دارند.

عنوان

فشارخون بالا و دیابت، تهدیدی برای مغز

مطالعه جدیدی که توسط دانشمندان علوم مغز و اعصاب “دانشگاه آکسفورد” انجام شده نشان می‌دهد، فشار خون بالا و دیابت در میانسالی به طور قابل توجهی عملکرد شناختی مغز به ویژه عملکرد سرعت تفکر و حافظه کوتاه مدت را مختل می‌کنند.

به نظر می‌رسد این تأثیرات در ساختار مغز با استفاده از روش‌های جدید ام.آر.آی و بررسی اسکن مغز قابل شناسایی باشند. در مطالعات گذشته، دانشمندان دریافتند که فشار خون و دیابت در میانسالی می‌تواند توسعه زوال عقل را در مراحل بعدی زندگی افزایش دهد. این مطالعه جدید نشان می‌دهد که این عوامل همچنین می‌توانند تأثیر مستقیمی بر عملکرد شناختی در میانسالی داشته باشند.

“مسعود حسین”(Masud Husain)، استاد مغز و اعصاب در بخش علوم اعصاب بالینی دانشگاه و محقق اصلی مطالعه گفت: در فشار خون، هر میلی متر فشار در شریان‌های افراد حتی در افرادی که تحت هیچ درمانی نیستند، مهم است. برای افرادی که تحت درمان هستند، فشار خون سیستولیک بالای ۱۴۰ میلی متر با عملکرد شناختی پایین‌تری همراه است. هرچه فشارخون بیشتر باشد، این موضوع بدتر می‌شود.

دانشمندان با مشاهده داده‌های پزشکی ۲۲ هزار داوطلب در بانک اطلاعات پزشکی انگلستان که تحت اسکن مغزی قرار گرفته بودند، دریافتند که توانایی‌های شناختی به طور مخربی تحت تأثیر عوامل خطرناک بیماری‌های مغزی-عروقی قرار دارند.

دکتر “میشل ولدسمن”(Michele Veldsman)، دانشمند فوق دکترای مغز و اعصاب شناختی و یکی از محققان این مطالعه گفت: اسکن ام.آر.آی نشان می‌دهد که فشار خون و گلوکز بالا به نظر می‌رسد هم ماده خاکستری و هم ماده سفید در مغز را تغییر می‌دهند. به نظر می‌رسد این تغییرات مستقیماً بر سرعت تفکر و حافظه کوتاه مدت تأثیر می‌گذارند.

پروفسور “حسین” در انتها گفت: کنترل و درمان فشار خون حتی به میزان متوسط ممکن است در ساختار مغز و سرعت تفکر در میانسالی تفاوتی ایجاد کند، همچنین کنترل این موضوع سبب کاهش خطر ابتلا به زوال عقل می‌شود.

9 قانون خوردن صبحانه برای دیابتی ها

خوردن یک صبحانه سرشار از پروتئین می تواند به افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ در پیشگیری از افزایش سریع و ناگهانی قند خون پس از وعده غذایی کمک کند.صبحانه یکی از مهم‌ترین وعده های غذایی روزانه محسوب می شود که در صورت انتخاب مواد غذایی سالم می تواند فواید مختلفی را ارائه کند. هیچ فردی نباید وعده غذایی صبحانه را جا بیندازد و این مساله به ویژه برای افراد مبتلا به دیابت که نیازمند توجه به سطوح قند خون و پایدار نگه داشتن آن هستند، اهمیت دارد.

یک صبحانه سالم برای افراد مبتلا به دیابت باید حاوی پروتئین و فیبر زیاد باشد. در ادامه با ۹ قانون صبحانه که افراد مبتلا به دیابت باید از آنها پیروی کنند، بیشتر آشنا می شویم.

۱-صبحانه را جا نیندازید

افراد مبتلا به دیابت نوسان های قند خون را تجربه می کنند که در صورت پخش کردن غذاهای مصرفی در طول روز، نوسان قند پایدارتر است. جا انداختن وعده های غذایی مانند صبحانه می تواند به پرخوری در طول روز منجر شود.

مطالعه ای در سال ۲۰۱۵ که در نشریه Public Health Nutrition منتشر شد، نشان داد بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع ۲ که صبحانه خوردند، در ادامه روز غذای کمتری مصرف کردند. خوردن صبحانه در زمانی مشابه در هر روز، می تواند به پایدار نگه داشتن سطوح قند خون در طی روز کمک کند.

۲-صبحانه باید حاوی پروتئین باشد

پژوهش های بسیاری، از جمله مطالعه ای که در نشریه The Journal of Nutrition منتشر شد، نشان داده است که خوردن یک صبحانه سرشار از پروتئین می تواند به افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ در پیشگیری از افزایش ناگهانی قند خون پس از وعده غذایی کمک کند. البته، این تنها پروتئین نیست که باید مورد توجه قرار بگیرد.

بیشتر مردم به این نکته توجه ندارند که چربی شریکی است که در بیشتر منابع پروتئینی وجود دارد. پروتئین و چربی به پایدار نگه داشتن سطوح قند خون و احساس سیری تا وعده غذایی بعدی کمک می کنند. از این رو، عصبانیت ناشی از گرسنگی را در میانه های صبح تجربه نخواهید کرد.

مصرف حداقل پنج گرم پروتئین در وعده غذایی صبحانه را مد نظر قرار دهید. به عنوان مثال، یک تخم مرغ کوچک، دو سوم فنجان شیر، یا یک و نیم قاشق غذاخوری کره بادام زمینی می توانند این مقدار پروتئین را تامین کنند. همچنین، شما می توانید با افزودن مقداری مغزدانه به جو دوسر، دانه های آفتابگردان به ماست، یا دانه های چیا به جو دوسر هرچه بیشتر محتوای پروتئین دریافتی خود را افزایش دهید.

۳-از کربوهیدرات های پالایش شده پرهیز کنید

چه در تلاش برای کاهش وزن خود باشید یا فقط پایدار نگه داشتن سطوح قند خون خود را هدف قرار داده باشید، کربوهیدرات ها نقش بزرگی در این زمینه ایفا می کنند. اما همه کربوهیدرات ها شرایطی مشابه را ایجاد نمی کنند. از کربوهیدرات های پالایش شده بسیار فرآوری شده مانند نان سفید و برخی غلات صبحانه پرهیز کنید زیرا آنها به افزایش سریع و ناگهانی قند خون تمایل دارند. در عوض، غذاهای کامل و کمتر فرآوری شده مانند میوه ها و غلات کامل را انتخاب کنید. یک بررسی در سال ۲۰۱۸ که در نشریه Nutrients منتشر شد، نشان داد که یک رژیم غذایی سرشار از غلات کامل می تواند به پیشگیری و درمان دیابت نوع ۲ کمک کند.

۴-غذاهای دوستدار دیابت را از منو انتخاب کنید

صبحانه هایی که در رستوران ها ارائه می شوند اگر مراقب نباشید می توانند ۱۰۰۰ کالری یا بیشتر و مقادیر بسیار زیاد از کربوهیدرات ها و چربی را وارد بدن شما کنند. اما این به معنای آن نیست که باید از خوردن صبحانه در بیرون از خانه به طور کامل پرهیز کنید. در صورت ابتلا به دیابت، مهم‌ترین نکته ای که باید به خاطر داشته باشید هدف قرار دادن مصرف مقدار مشخصی از کربوهیدرات ها همراه با پروتئین بدون چربی و چربی های دوستدار قلب است.

انتخاب های مختلفی هنگام خوردن صبحانه خارج از خانه وجود دارند و برخی سالم‌تر از سایرین هستند. برای افراد مبتلا به دیابت، خوردن یک وعده غذایی متعادل – ترکیبی از کربوهیدرات، پروتئین و چربی – می تواند به راحتی دست یافتنی باشد. به عنوان مثال، یک ساندویچ صبحانه با گوشت بدون چربی همراه یک مافین تهیه شده از گندم کامل به جای بیسکوئیتی سرشار از چربی یا ماست یونایی با میوه و مغزدانه ها را انتخاب کنید.

۵-فیبر زیاد مصرف کنید

یک بررسی در سال ۲۰۱۹ که در نشریه The Lancet منتشر شد، نشان داد که مصرف یک رژیم غذایی سرشار از فیبر احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ و همچنین بیماری عروق کرونر قلب، سکته مغزی، و سرطان کولورکتال را ۱۶ تا ۲۴ درصد کاهش داده است. یک کاسه غلات صبحانه تهیه شده از غلات کامل همراه با نصف فنجان میوه تازه مانند تمشک یا بلوبری می تواند به افزایش دریافت فیبر شما کمک کند. همچنین، شما می توانید یک یا دو قاشق غذاخوری پودر دانه های کتان را به این کاسه اضافه کنید. مطالعه ای در سال ۲۰۱۶ که در نشریه Current Pharmaceutical Design منتشر شد، نشان داد که این دانه های سرشار از فیبر ممکن است به کاهش احتمال ابتلا به دیابت نوع ۱ و به تاخیر انداختن ظهور دیابت نوع ۲ کمک کنند.

۶-جو دوسر مصرف کنید

جو دوسر یکی از بهترین مواد غذایی است که می توانید در قالب یک صبحانه دوستدار دیابت مصرف کنید. هر فنجان جو دوسر حاوی چهار گرم فیبر است و مطالعه ای در سال ۲۰۱۵ که در نشریه Nutrients منتشر شد، نشان داد که مصرف آن به پایدار نگه داشتن سطوح قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ کمک می کند.

محصولات جو دوسر فوری طعم‌دار را انتخاب نکنید زیرا به طور معمول حاوی شکر و نمک افزوده هستند و از جو دوسر بسیار فرآوری شده در تهیه آنها استفاده می شود. در عوض، بلغور جو دوسر را انتخاب کنید.

۷-شیر یا ماست بدون چربی مصرف کنید

طی یک مطالعه با حضور ۱۷۰ هزار بزرگسال که در بازه سنی ۴۰ تا ۶۹ سال قرار داشتند، پژوهشگران دریافتند شرکت کنندگانی که شیر بیشتری مصرف می کردند، احتمال کمتری دارد به سندرم متابولیک، مجموعه ای از علائم که خطر دیابت و بیماری قلبی را افزایش می دهند، مبتلا باشند. یافته های آنها در سال ۲۰۱۷ در نشریه Nutrients منتشر شد.

مطالعه ای که در سال ۲۰۱۸ در نشریه Clinical Diabetes منتشر شد، نیز نشان داد ویتامین D که برای غنی سازی شیر استفاده می شود به بدن در استفاده از انسولین کمک می کند. اگر به مصرف ماست تمایل دارید نمونه های ساده و نه طعم‌دار را انتخاب کنید.

۸-خارج از چارچوب جعبه غلات صبحانه فکر کنید

وعده غذایی صبحانه را می توانید حول محور مواد غذایی مورد علاقه خود شکل دهید. غذای باقیمانده از شب گذشته، یک پروتئین بار یا یک شیک پروتئینی می توانند در وعده غذایی صبحانه استفاده شوند. فقط حداقل دریافت ۱۵ گرم کربوهیدرات و حداقل پنج گرم پروتئین سالم را هدف قرار دهید.

از ایده های دیگری که می توانید برای وعده غذایی صبحانه مد نظر قرار دهید می توان به کره بادام زمینی و سیب یا موز برش خورده همراه با نان غلات کامل یا مافین تهیه شده از گندم کامل، پوره آووکادو و نان تهیه شده از غلات جوانه زده همراه با اندکی پنیر فتا، و یک اسموتی سرشار از پروتئین که در آن از ماست یا پنیر کاتیج و توت ها استفاده شده است، اشاره کرد.

۹-میوه کامل را به جای آبمیوه انتخاب کنید

آبمیوه منبعی از کربوهیدرات ها و فاقد فیبری است که در میوه کامل وجود دارد. افزون بر این، میوه کامل هنگام صبح اندکی آرام‌تر از آبمیوه گوارش می شود، از این رو، احتمال افزایش ناگهانی و سریع قند خون کمتر است.

اما اگر همچنان به مصرف آبمیوه تمایل دارید یا قند خون پس از صبحانه شما بالاتر از هدفتان است، می توانید نصف کردن میزان آبمیوه مصرفی یا رقیق کردن آن با آب را مد نظر قرار دهید.

دلایل اینکه قرص و کپسول را قورت دهید

نصف کردن،له کردن یا پودر کردن قرص ها و باز کردن کپسول ها تأثیر دارو را کاهش می دهد و خطرات جدی برای سلامت بدن در پی دارد.

بعضی از افراد هستند که قرص ها را نمی توانند ببلعند و راه های جایگزین برای مصرف انتخاب می کنند. مثلا آن ها را داخل آب له کرده و حل می کنند.غافل از اینکه تاثیر دارو با له کردن آن کاهش پیدا می کند

چرا له کردن دارو کار درستی نیست؟

دلایل زیر نشان می دهد که چرا نباید دارو را له کنید

از بین رفتن استقامت دارو

سختی بلع یک مشکل رایج برای افراد در سنین بالا است.در چنین مواردی آن ها ترجیح می دهند که کپسول را باز کنند و پودر داخل آن رامصرف کنند. در چنین حالتی که استقامت مواد فعال داخل دارو دستخوش تغییراتی می شود و در نتیجه از اثرگذاری آن دارو کاسته می شود و چه بسا مزه آن نیز غیر قابل تحمل خواهد بود.

اشتباهی در میزان دوز

به عنوان یک قانون کلی می توانید قرص را از قسمتی که علامت گذاری شده نصف کنید. اگر چه که هنگام نصف کردن قرص همیشه نمی توانیم دقیق عمل کنیم زیرا سایز، شکل و پوشش قرص ها با یکدیگر متفاوت است اما اگر می خواهید یک دوز از دارو را نصف کنید، مطمئن باشید که توزیع مواد فعال نمی تواند همیشه به طور مساوی نصف شود

در نتیجه ممکن است دوز دارو را اشتباه مصرف کنید. بعضی از قرص ها بسیار ریز هستند و تفاوت بسیار کمی هنگام برش دادن آن ها ایجاد می شود که همان تفاوت، دوز دارویی را به هم می ریزد و در نتیجه تغییر دوز باعث ایجاد خطراتی خواهد شد

گاهی دارو باید دقیقا با اندازه تعیین شده توسط پزشک مصرف شود و نصف کردن آن و کمترین تغییر در دوز آن ممکن است تاثیرات سمی در بدن داشته باشد

تغییراتی در آزاد کردن ماده فعال

له کردن دارو عاملی برای ایجاد تغییرات در دوز دارو است که روی جذب و آزاد سازی مواد فعال در دارو اثر گذار است و همچنین عوارض جانبی آن را افزایش می دهد و بهره وری دارو را کاهش می دهد. بعضی از داروها هستند که پوشش دهی خاصی دارند و بنابراین بدن با یک روش خاصی آن ها را جذب می کند

پوشش روی آن ها باعث آزادسازی مواد فعال به میزان مشخص می شود. بنابراین اگر آن ها را له کنید، تغییرات به وجود آمده روی آزادسازی این مواد فعال قطعاً برای بدن شما مضر است و حتی ممکن است باعث ایجاد اوردوز شود و یا اصلاً تاثیری روی درمان نداشته باشد. گاهی اوقات نیز این قرص ها با له کردن باعث آزاد کردن سم می شوند

تغییراتی در جذب دارو

بعضی از قرص ها دارای یک لایه پوششی هستند. این لایه پوششی باعث می شود قرص فقط زمانی که به معده می رسد، مواد فعال خود را آزاد کند و در نتیجه از ایجاد حساسیت در قسمت های دیگر بدن جلوگیری خواهد شد اما زمانی که پوشش روی آن را بردارید و آن را له کنید، تغییراتی در جذب دارو ایجاد می شود که قطعا اثرات منفی خودش را به دنبال خواهد داشت

تغییراتی در تأثیر دارو

بعضی از دارو ها به سرعت داخل آب حل می شوند، بنابراین بدن به سرعت آن ها را جذب می کند. این داروها معمولاً داروهای زیر زبانی هستند که در عرض چند ثانیه به جریان خون وارد می شوند. له کردن آن ها به طور کامل استقامت آن ها را کاهش می دهد و تاثیر آن کاملاً متفاوت خواهد شد

آلودگی

یکی از خطرات له کردن دارو این است که دارو معرض هوا قرار می گیرد و ممکن است روی تنفس فرد تاثیر گذارد و باعث ایجاد مخاط و یا حساسیت شود.

حساسیت و آلرژی

دو نیم کردن یا له کردن برخی از انواع داروها مانند داروهای ضداضطراب سبب بروز واکنش های آلرژیک هوازی می شود و می تواند موجب بروز حساسیت پوستی گردد. نصف کردن یک قرص ذرات ریزی از دارو را در هوا منتشر می کند که اگر این ذرات با قسمت های حساس پوست مانند صورت، پلک و گردن تماس یابند، التهاب و حساسیت پوست را به همراه دارند

به این نکات توجه کنید

قرص ها را با هم نخورید:

خوردن چندین قرص با هم می تواند تاثیرات منفی به همراه داشته باشد و منجر به تداخل اثرات ماده اصلی داروها با یکدیگر شود

قرص ها را با غذا مخلوط نکنید:

قاطی کردن قرص ها با غذا یا نوشیدنی ها برای بلعیدن راحت تر، یک عادت گسترده و خطرناک است زیرا با این کار ساختار دارو عوض شده و می تواند منجر به کاهش تاثیر و افزایش خطرات ناشی از مصرف آن شود

قرص ها و کپسول ها را به همان شکل و اندازه مصرف کنید:

قرص ها و کپسول ها را به همان شکل و اندازه که دارند مصرف کنید و یا از دوزهای پایین تر استفاده نمایید. اگر در بلعیدن قرص مشکل دارید، از قطره، شربت یا پودر آن استفاده کنید

عفونت ادراری در کودکان واهمیت توجه به آن

عفونت ادراری یکی از عفونت های شایع دوران کودکی است و کلیه ها و مجاری ادراری شامل مثانه و پیشابراه را درگیر می کند و در صورتی که صحیح تشخیص و درمان نشود، منجر به آسیب دائمی به کلیه ها می شود.

علل عفونت ادراری در کودک

عفونت ادراری زمانی اتفاق می افتد که باکتری ها وارد مثانه یا کلیه ها شوند. این باکتری ها اغلب در اطراف مقعد وجود دارند همچنین در نزدیکی واژن نیز یافت می شوند.به طور طبیعی، باکتری در مجاری ادرار وجود ندارد.

برخی عوامل، وجود باکتری یا باقی ماندن آن ها را در مجاری ادرار راحت تر می سازد و بدین ترتیب علل عفونت ادراری کودکان محسوب می شوند.

این عوامل شامل:

مشکلی در مجاری ادرار به نام رفلاکس وزیکواورترال:این بیماری که اغلب به صورت مادرزادی وجود دارد، امکان بازگشت ادرار به داخل حالب ها و کلیه ها را فراهم می کند و می تواند عامل عفونت ادراری کودکان باشد.
بیماری های مغزی یا سیستم عصبی (مانند میلومنینگوسل، آسیب نخاعی، هیدروسفالوس ):که تخلیه مثانه را دشوار ساخته و عاملی برای عفونت ادراری کودکان است.
پوشیدن لباس های تنگ در کودکان دختر
تغییرات یا نقایص مادرزادی در ساختار مجاری ادرار:مانند انسداد مجاری ادرار نیز علت عفونت ادراری کودکان است.
عدم ادرار کردن کافی در طول روز
خشک کردن ناحیه تناسلی از پشت به جلو نیز موجب بروز عفونت ادراری کودکان می شود:در دختران، این کار باکتری های مقعد را به سمت مکانی که ادرار از آن خارج می شود، می کشاند.
یبوست
انگل کرمک
ختنه نشدن

نکته مهم:

عفونت ادراری در دخترها شیوع بیشتری دارد و اغلب در حدود ۳ سالگی زمانی که کودکان رفتن به دستشویی را می آموزند، ایجاد می شود.

علائم عفونت ادراری کودکان

علائم عفونت ادراری درکودکان کوچک اغلب شامل تب، بی اشتهایی، استفراغ یا گاهی بدون علامت می باشد. در بیشتر موارد عفونت ادراری کودکان تنها مثانه را درگیر می کند. اگر عفونت ادراری به کلیه ها انتشار یابد (پیلونفریت)، عفونت جدی تر خواهد بود.

علائم عفونت ادراری کودکان که مثانه را درگیر کرده است، شامل موارد زیر می باشد:

خون در ادرار
ادرار کدر
بوی بد ادرار
نیاز فوری به ادرار کردن یا ادرار کردن در دفعات زیاد
احساس درد یا سوزش حین ادرار کردن
فشار یا درد در پایین لگن یا پشت
مشکلات نشت ادرار بعد از این که کودک توالت رفتن را می آموزد.

علائمی که نشان دهنده انتشار عفونت ادراری کودکان به کلیه ها هستند، شامل موارد زیر می باشند:

تب و لرز
تهوع و استفراغ
درد در پهلو یا پشت
درد شدید در ناحیه شکم

تست ها و معاینات عفونت ادراری کودکان:

برای تشخیص عفونت ادراری کودکان پس از گرفتن شرح حال و معاینه کامل توسط پزشک باید نمونه ادرار از آن ها گرفته شود. نمونه ادرار زیر میکروسکوپ بررسی شده و تست کشت ادرار انجام می گیرد.

راه های جمع آوری نمونه ادرار در خردسالان برای تشخیص عفونت ادراری، شامل موارد زیر است:

کیسه جمع آوری ادرار:کیسه مخصوصی بر روی آلت تناسلی قرار می گیرد تا ادرار را جمع کند. این روش مناسبی نیست، زیرا نمونه ادرار ممکن است آلوده شود. در روش بعدی یک لوله پلاستیکی یا کاتتر وارد مجاری ادراری و مثانه می شود، تا نمونه ادرار را برای تشخیص جمع آوری کند.
نمونه گیری سوپراپوبیک:در این روش، سوزن از پوست بالای شکم و عضلات وارد مثانه می شود و بدین ترتیب نمونه برای تشخیص عفونت ادراری گرفته می شود.

اگر کودک شما برای اولین بار به عفونت ادراری دچار شده است، تست های تصویربرداری برای یافتن علت عفونت یا بررسی آسیب کلیوی در صورت نیاز و صلاحدید پزشک کلیه کودکان انجام می گیرند.

این تست ها شامل:

سونوگرافی کلیه
تصویربرداری اشعه ایکس حین ادرار کردن کودک (سیستویورتروگرام)
اسکن رادیوایزوتوپ کلیه ها

پزشک موارد بسیاری را برای تصمیم به انجام و زمان انجام این تست ها در نظر می گیرد. این موارد شامل:

سن و جنسیت کودک و سابقه عفونت ادراری مکرر (نوزادان و خردسالان اغلب به تست های بیشتری نیاز دارند)
عفونت ادراری کودکان و نحوه پاسخ دهی آن به درمان
سایر مشکلات پزشکی یا نقایص فیزیکی کودکان

درمان عفونت ادراری کودکان

درمان عفونت ادراری کودکان باید به سرعت و به کمک آنتی بیوتیک ها صورت گیرد تا از کلیه ها محافظت شود.

نکته مهم پیدا کردن علت زمینه ای عفونت ادراری است که پزشک کلیه با تاریخچه و معاینه بالینی و انجام آزمایش و تصویربرداری آن را پیدا می کند و نیز پیگیری منظم انجام آزمایشات دوره ای و مصرف دارو و عمل نمودن به توصیه های پزشک جهت جلوگیری از آسیب دائمی به کلیه ها از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد.

قلب و دیالیز

چگونه می توانیم از عوارض ناشی از دیالیز پیشگیری کنیم؟ مبتلایان به نارسایی کلیوی از چه عارضه هایی رنج می برند. این افراد به مرور زمان و در اثر انجام دیالیز به صورت مکرر در معرض ابتلا به انواع عارضه های قلبی و عروقی قرار دارند به برخی از راهنمایی های پزشکی در این زمینه دقت کنید.

بیماری‌های قلبی در میان افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی یا نارسایی کلیوی بسیار رایج هستند. درواقع،‌ بیماری‌های قلبی به‌عنوان علت اصلی مرگ‌ومیر در افراد مبتلا به نارسایی کلیوی شناخته می‌شوند. با این‌حال، این بیماران می‌توانند اقدامات زیادی برای حفظ سلامت قلبی-عروقی خودشان انجام دهند.

چرا انجام دادن دیالیز، احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد؟ علاوه بر نارسایی کلیوی، ‌بسیاری از افرادی که دیالیز انجام می‌دهند نیز با یک یا چند مورد از مشکلات زیر مواجه می‌شوند:

بیماری دیابت؛ پرفشاری خون؛ کم‌خونی؛ بالا رفتن چربی خون؛ عدم تعادل بین کلسیم و فسفر که منجر به بیماری‌ها و مشکلات قلبی می‌شود. هر کدام از این مشکلات و بیماری‌ها، قلب را به فعالیت سخت‌تر و شدیدتر وادار می‌کنند. به‌علاوه، جریان خون به‌سوی قلب و اکسیژن‌رسانی به قلب نیز بر اثر این مشکلات ضعیف می‌شود. وقتی که قلب وادار به فعالیت شدیدتر می‌شود، ضخامت بیشتری به خود می‌گیرد و بزرگ‌تر می‌شود. درنهایت، توانایی قلب برای پمپاژ کردن خون مشکل پیدا می‌کند. این روند در درازمدت نتیجه‌ای ندارد جز نارسایی قلبی. به همین دلیل هم به بیماران تحت دیالیز توصیه می‌شود که حتما چکاپ سالانه برای اطمینان از سلامت قلب و عروق شان را هم انجام دهند.

آیا بیماران دیالیزی می‌توانند اقدامات مثبتی برای حفظ سلامتی قلب انجام دهند؟ پاسخ متخصصان به این سوال، مثبت است. آنان همواره تاکید می‌کنند که بیماران دیالیزی، نیازهای ویژه‌ای دارند. خوش‌بختانه، تیم مراقبت‌های پزشکی می‌تواند برنامه درمانی خاصی را براساس نیازهای هر بیمار در نظر بگیرد.

رعایت نکات زیر هم به حفظ سلامت قلب در این بیماران کمک می‌کند: پیروی از رژیم غذایی سالم و مفید برای قلب. انجام دادن فعالیت‌های بدنی منظم. نگه داشتن فشار خون و کلسترول خون در محدوده طبیعی. حفظ تعادل کلسیم و فسفر در بدن. کنترل بیماری دیابت. درمان بیماری کم‌خونی. کنار گذاشتن سیگار. کاهش استرس . کاهش وزن و حفظ آن در محدوده سالم.

کم خونی و دیالیز

یکی از مشکلاتی که به دنبال نارسایی کلیه پدید می آید، کم خونی مزمن است. زیرا هورمون اپرکس یا اریترو پویتین در کلیه ترشح نمی شود تا مغز استخوان خون بسازد. به ناچار آمپول اپرکس تزریق می شود تا کم خونی جبران شود.زمانیکه آهن خون هم پایین باشد اپرکس کار ساز نیست.بنابراین مجبور می شویم آمپول آهن یا ونوفر تزریق کنیم.

آمپول ونوفر (Venofer) از داروهای حاوی آهن بوده که برای درمان کم خونی فقر آهن در بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیه که نیاز به دیالیز دارند، تجویز می شود. این دارو برای معالجه سایر اشکال کم خونی ناشی از کمبود آهن کارایی ندارد. اگرچه ونوفر به صورت تزریق درون رگ بیمار انجام می شود، اما باید زمان تزریق آمپول ونوفر احتیاط کرد زیرا در بعضی موارد حساسیت شدید ایجاد میکند و ناچار هستیم داخل سرم به آهستگی تزریق کنیم و تزریق آن می تواند ۲/۵ ساعت، به طول بیانجامد.

موارد مصرف ونوفر
الف) آنمی کمبود آهن در بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیه که همودیالیز می شوند.
ب) آنمی کمبود آهن در بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیه که دیالیز صفاتی می شوند.
پ) آنمی کمبود آهن در بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیه که دیالیز نمی شوند.

یار علی بابا تبار، مدیر پرستاری و مسئول بخش دیالیز

صافی

صافی یا کلیه مصنوعی دو نوع است. صافی معمولی وصافی بزرگ

مزایا ومعایب صافی بزرگ: صافی بزرگ برای وزن بالا مناسب است. اما بدن را خالی می کند وضعف عمومی در بدن ایجاد می شود. واحتمال عفونت در بدن بالا می رود. مزایای استفاده از آن، فسفر خون وزن اضافه را خوب پایین می آورد.

باباتبار، سوپروایزر آموزشی مرکز درمانی تخصصی خیریه سوده

توصیه غذایی در دیالیز

در افرادی که دیالیز می شوند مقدار بعضی از مواد در خون تغییر میکند که دراین صورت لازم است در مصرف مواد غذایی دقت شود. به منظور پیشگیری از ایجاد مشکلات تغذیه ای در افراد دیالیزی توصیه های زیر پیشنهاد می شود.

۱ – روزانه از همه گروههای مواد غذایی در حد متعادل استفاده شود تا کمبود یا افزایش غیر عادی در بدن ایجاد نشود. گروه های غذایی عبارتند از- گروه غلات یا موادنشاسته ای – گروه میوه ها – گروه سبزیها – گروه مواد گوشتی و پروتئینی – گروه لبنیات و گروه مواد روغنی و چربیها

۲ – در گروه غلات یا مواد نشاسته ای برخی ازمواد غذایی دارای سدیم و فسفر زیاد است که باید در مقادیر کم و به ندرت مصرف شود مانند:

– نان گندم کامل که فسفر بیشتری دارد مانند(نان سبوس دار،نان جو،بیسکویت گندمی سبوس دارمانند ساقه طلایی(

– بیسکویت کرمدار دارای فسفر بیشتری نسبت به انواع ساده آن میباشد.

– اقلامی که به آنها نمک افزوده شده است مانند بیسکویتهای نمکی،چیپس،چوب شورو… دارای سدیم بالا می باشد.

۳- انواع مختلف میوه ها دارای پتاسیم می باشند که بر اساس میزان پتاسیم می توان آنها را به سه گروه پتاسیم کم و پتاسیم متوسط و پتاسیم بالا تقسیم کرد لذا لازم است فرد با توجه به نتایج آزمایشات از هر گروه از میوه جات انتخاب نماید.

تقسیم بندی میوه جات بر اساس پتاسیم :

الف – پتاسیم کم :

آب انگور ، زغال اخته ، نکتار هلو ،گلابی (کمپوت یا عصاره ) ، لیمو شیرین ،لیمو ترش زرد

ب- پتاسیم متوسط:

آب سیب ،آب گریپ فروت،آب لیمو ترش ،آلوتازه،آناناس (تازه یا کمپوت)،انگور ،تمشک ،توت فرنگی ،سیب ،انجیر ،آب لیمو ترش ،شاه توت ،کشمش ،گریپ فروت ،گیلاس ،نارنگی ،هلو ،هندوانه ،انبه، لیمو ترش سبز

ج- پتاسیم بالا :

آب آلو ،آلوخشک،انجیر خشک ،برگه زرد آلو،پرتقال ،خرما،زرد آلو تازه یا کمپوت ،شلیل، طالبی ،آب پرتقال ،کیوی ،گرمک، گلابی تازه ،موز

۴- انواع لبنیات(شیر, ماست , پنیر ,کشک ,) به دلیل بالا بودن مقدار پتاسیم و فسفر باید در مقدار کم مصرف شود.

– مواد لبنی دارای مقداری سدیم نیز میباشند.

۵- سبزیجات از جمله مواد غذایی دارای پتاسیم میباشد که میتوان از نظر مقدار پتاسیم آنها را به دو گروه تقسیم کرد که لازم است فرد با توجه به آزمایشات انجام شده از هر گروه از سبزیجات انتخاب نماید.

تقسیم بندی سبزیجات بر اساس پتاسیم :

۱- پتاسیم کم : لوبیا سبز ،خیار پوست کنده ،شاهی ،فلفل سبز ،کاهو ، انواع کلم خام

۲- پتاسیم متوسط : اسفناج خام ،بادمجان ،بروکلی ،پیاز ،تربچه ،ذرت ،ریواس ،شلغم ،قارچ کنسرو یا تازه ،کدو ،کرفس خام ،کلم پخته ،گل کلم ،نخود سبز ،هویج پخته

دیابتی ها مواظب پاهای خود باشید

توصیه های غذایی پس از پایان یافتن ماه مبارک رمضان

14داروی دیالیزی ها

بیماران دیالیزی به عنوان افرادی که دارای بیماری های صعب العلاج می باشند، باید داروهای مختلفی را برای بهبود درد خود و از بین بردن یک سری از بیماری‌ ها مصرف نمایند. مصرف صحیح دارو دربیماران دیالیزی جزئی از درمان محسوب می شود.گفتنی است داروهای مصرفی بیماران دیالیزی نمونه‌ های مختلفی را دارند که افراد باید با توجه به نوع مشکل و تجویز پزشک، نسبت به استفاده از آن ها اقدام نمایند. ما در این مطلب قصد داریم ۱۴دارو که مورد نیاز بیماران دیالیزی می باشد را مورد بررسی قرار دهیم.

۱_کلسیتریول (روکاترول)

یکی از داروهای مصرفی بیماران دیالیزی کلسیتریول می‌ باشد. این دارو به عنوان یکی از پرکاربرد ترین داروها در درمان بیماری های کلیوی و دیالیزی مورد استفاده می باشد. این دارو فرم فعال ویتامین D٣ می باشد . برای درمان و پایین آوردن کلسیم خون که باعث افزایش هورمون پاراتیروئیدی می شود بسیار کاربرد دارد. این دارو جذب کلسیم و فسفر روده را افزایش می دهد. گفتنی است این دارو با دستور مستقیم پزشک معالج شما برای بهتر شدن بعد از انجام دیالیز های مختلف مصرف می شود. طبق تجویز از طریق خوراکی یا تزریقی مورد استفاده قرار می گیرد.
نحوه مصرف : معمولاً طبق دستور برای تاثیر بهتر بعد از دیالیز مصرف می شود.
گفتنی است این دارو دارای عوارضی نیز می باشد. شما پس ازاستفاده از آن ممکن است به تاری دید، خواب آلودگی، تهوع، ضعف، یبوست، بی اشتهایی، سردرد دچار شوید.

آموزش به بیماران:

زمانی که این دارو را می ‌خرید حتما توجه داشته باشید که آن را به دور از نور و حرارت نگه دارید.
می توان همراه با غذا یا معده خالی مصرف نمود.
افرادی که دچار افزایش سطح فسفر خون هستند نباید از این دارو استفاده کنند.
از مصرف همزمان داروهای ضداسید حاوی منیزیم بااین دارو خودداری شود.

۲_کربنات کلسیم

از دیگر داروهای مصرفی بیماران دیالیزی باید به کربنات کلسیم اشاره کرد. این قرص در نمونه‌های ۵۰۰ میلی گرمی موجود می باشد این دارو باعث کمک به تنظیم اختلال در جذب یون کلسیم و فسفر می گردد چرا که کاهش کلسیم باعث دردهای استخوانی و افزایش یون فسفر سبب خارش بدن می شود . زمانی که شما این قرص ها را مورد استفاده قرار می دهید، با فسفری که در روده شما موجود می باشد، ترکیب خواهد شد و از ورود آن به جریان خون افراد جلوگیری خواهد کرد و باعث دفع آن می گردد.

مصرف دارو بر اساس نظر پزشکتان به صورت قبل از غذا یا در حین میل غذا می باشد که در این صورت دقت کافی را داشته باشید.

لازم به ذکر است استفاده از این قرص می تواند با یک سری از عوارض همراه است. چنانچه شما عوارضی چون گیجی،تهوع،یبوست، استفراغ، تکرر ادرار، بی اشتهایی، خشکی دهان و تشنگی، هذیان و بسیاری دیگر از مشکلاتی که ممکن است بعد از خوردن آن بروز کند را حس کردید، نشان دهنده افزایش بیش از حد کلسیم در بدن می باشد به پزشک خود مراجعه کرده و مشکلات خود را به آن ها بگویید.
نحوه مصرف : اگر هدف از درمان اصلاح کلسیم است باید دارو را یک ساعت بعد از غذا و با یک لیوان پر از آب میل کنید . اگر هدف اصلاح فسفر است دارو باید وسط غذا میل شود.

نکته : آنتی بیوتیکها و آهن جذب خوراکی کلسیم را مختل می کنند . به همین دلیل با فاصله زمانی از هم مصرف می شوند.

۳_رناژل

از دیگر داروهای مصرفی بیماران دیالیزی می‌توان به رناژل اشاره کرد. این قرص به عنوان یکی دیگر از داروهای دیالیزی ها در نمونه ‌های ۸۰۰ میلی گرمی موجود می باشد. این دارو سبب دفع فسفر و کاهش خارش بدن در بیماران دیالیزی می شود.

این دارو با نظر پزشک، همراه با غذا و یا بلافاصله بعد از میل کردن غذا مورد استفاده قرار می گیرد. رعایت دقیق مصرف دارو و تعداد مصرف آن مهم است.در صورت بروز یبوست و یا اسهال و استفراغ به دنبال مصرف این دارو، حتما پزشک خود را مطلع کنید- این دارو را در دمای زیر ۲۵ درجه سانتی گراد نگهداری کنید- دارو را نباید بجوید و باید به طور کامل ببلعید.

افراد باید از خوردن آن با داروهای ضد تشنج و وارفارین و سیپروفلوکساسین حداقل تا یک الی دو ساعت خودداری نمایند. ممکن است استفاده از این دارو با داروهای گفته شده اختلالاتی در بدن افراد به وجود آورد.

مراقبت و توجهات:

رعایت رژیم غذایی کم فسفر
رناژل همراه غذا مصرف شود و قرص ها به طور کامل بلعیده شود.
اگر فراموش کردید رنازل مصرف کنید، رناژل فراموش شده را حذف شود و از ۲ برابر کردن دارو خودداری نمائید.

۴_ونوفر:

این دارو ترکیباتی از آهن دارد و برای کم خونی مفید می باشد. ونوفر به عنوان یکی از داروهای تزریقی محسوب می شود که در حجم های پنج میلی لیتری برای افراد به وجود آمده است. از عوارض این دارو می توان به تغییر موقت حس چشایی، افت فشار خون، شوک، تهوع، مزه فلز در دهان، خس خس سینه، راش پوستی اشاره کرد. لازم به ذکر است که این دارو از طریق تزریق وردی استفاده قرار می ‌گیرد و باید برای استفاده، با نظر پزشک آن را مورد استفاده قرار دهید و درصورتیکه هنگام تجویز دارو بیمار دچار درد قفسه سینه، خس خس سینه یا افت فشار خون شد تزریق دارو باید قطع گردد.

ونوفر نیازی به نگهداری در یخچال ندارد و با هیچ داروئی نباید مخلوط شود و حتما در مراکز درمانی تزریق شود. در زمان مصرف آن، قرص آهن قطع شود.در صورت فشار خون بالای ۱۶۰ میلی متر جیوه نباید تجویز شود .

۵_اسیدفولیک

در بیماران کم خون، جهت تولید گلبول قرمز و خون سازی مصرف می شود.در بیماران دیالیزی قرص ۵ میلی گرمی کاربرد دارد.
عوارض: راش پوستی، قرمزی، خارش ، ضعف عضلانی

۶_اپرکس (اریتروپویتنین)

جهت درمان و اصلاح کم خونی ( با تاثیر بر مغز استخوان) به شکل مایع بی رنگ بصورت آمپول های ٢٠٠٠ و ۴٠٠٠ و ١٠٠٠٠ واحد عرضه می شود.محرک گلبول قرمز است.
نحوه مصرف در منزل : تزریق به صورت زیرجلدی با استفاده از سرنگ انسولین (حداکثر حجم تزریقی باید ١ سی سی باشد) محل تزریق بازوها و دیواره قدامی شکم (دورناف) که باید بطور مداوم تغییر کند.

در درجه حرارت ٢ تا ٨ درجه سانتی گراد ( داخل یخچال ) نگهداری و از یخ زدگی آن جلوگیری شود . رنگ محلول باید شفاف باشد.

قبل از تزریق فشار خون کنترل شود در صورت فشار بالای ١۶٠ میلی گرد جیوه در منزل دارو تزریق نشود.
عوارض دارو : با مصرف بیش از اندازه اپرکس غلظت خون افزایش می یابد که می تواند باعث از کار افتادن فیستول شود و همچنین باعث افزایش فشار خون می شود.میزان هموگلوبین در بیماران تحت درمان نباید از ۱۲ بیشتر شود.

مراقبت و توجهات:

محلول را تکان ندهید چون باعث غیرفعال شدن مولکول های آن می شود.در صورت تغییر رنگ از مصرف آن بپرهیزید.
از مجاورت نور و منابع گرمایی دور نگه دارید.
نیم ساعت قبل از مصرف در دمای اتاق باشد.
برای انتقال دارو از جعبه یخ استفاده کنید.
از گرم کردن اپرکس با استفاده از مالش شدید میان کف دست خودداری نمایید.

۷_آلومینیوم هیدروکساید

اکثراً به صورت شربت در درمان اولیه فسفر بالا تجویز می شود.
عوارض جانبی : به علت عوارض خونی ، عصبی ، استخوانی ، از مصرف طولانی مدت این دارو باید اجتناب شود . یبوست نیز از عوارض مهم شمار می رود.

۸_نفروویت

مکمل غذای شامل ویتامین های B٢,B١,B١٢ B۶, بیوتین و روی و … است

این دارو تنها مکمل غذائی خاص بیماران کلیوی است که حاوی مقادیر تنظیم شده از ویتامین ها و املاح مورد نیاز این بیماران می باشد.بهترین زمان مصرف دارو قبل از غذا می باشد و باید بعد از دیالیز باشد.مصرف این مکمل بر اساس سن ، جنس و شرایط فیزیکی توسط پزشک تعیین می گردد.این دارو باید به دور از نور و در دمای ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی گراد نگهداری شود. در نتیجه در سلامت و نگهداری بافت ها، تقویت و بهبود عملکرد سیستم ایمنی و عصبی بدن موثر است.

۹_سیناکلست(میم پارا)

این دارو به تنظیم هورمون پاراتیروئید و تنظیم سطح کلسیم و فسفر کمک می کند.

در صورت سابقه تشنج و فشار خون بالا و بیماری کبدی حتما به پزشک خود اطلاع دهید .

اگر پس از مصرف دارو دچار عوارض بی حسی -ضربان قلب سریع یا آهسته -سفتی عضلانی یا انقباض -رفلکس بیش از حد فعال- تشنج- احساس تنگی نفس – تورم و افزایش شدید وزن شدید به پزشک خود اطلاع دهید.

عوارض : بیماری آدینمیک ( کاهش شدید فعالیت سلول های استخوانی ) ، عارضه تهوع شایع می باشد.

۱۰_هپارین:

مانع از تشکیل لخته می شودبه صورت تزریقی مصرف می شود و جذب خوراکی ندارد.

عوارض:تهوع، استفراغ، خونریزی، پوکی استخوان

آموزش به بیماران:

در صورت خونریزی از لثه و بینی فورا به پزشک اطلاع دهید.

۱۱_ویتامین c:

برای بالا بردن ایمنی بدن و ترمیم زخم و مقاومت در برابر عفونت ضروری است.

عوارض:تهوع، استفراغ،اسهال، سوزش سر دل و دل درد

آموزش به بیماران:

آمپول در معرض آفتاب قرار نگیرد چون تیره می شود قابل استفاده نیست.قرص اگر همراه با غذا مصرف شود جذب بهتری خواهد داشت.

۱۲_روکاترول یا کلسی تریول

این دارو به منظور تأمین ویتامین دی بدن شما تجویز شده است که زمان مصرف آن نیم تا یک ساعت قبل از غذا می باشد و به جذب کلسیم خورده شده از طریق مواد غذائی کمک می کند.

- دارو را باید از ظروف مقاوم به نور و در محل خشک و در دمای ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی گراد نگهداری کرد.
- این دارو را نباید با داروهایی مثل سایمیتیدین و رانیتیدین و کلیسترامین و داروهای ضد تشنج به صورت همزمان استفاده کرد.
- در صورت بروز ضعف ، تهوع و استفراغ ، خشکی دهان ، یبوست ، دردهای عضلانی یا استخوانی و یا طعم فلز در دهان به پزشک خود اطلاع دهید .
- از شکستن ، خرد کردن و یا جویدن کپسول خودداری کنید.
- در مصرف غذاهای غنی از کلسیم ، فسفر و ویتامین D مثل لبنیات احتیاط کنید.
در مصرف فرآورده های حاوی پتاسیم مثل ( مرکبات ، موز ، شیر ، خربزه ، نخود و لوبیا ) احتیاط کنید.

۱۳_ویتامین E

بهترین زمان مصرف این دارو پس از غذا می باشد.در افرادی که دچار مشکلات گوارشی هستند مثلا درد معده دارند برای تحمل کردن دارو می توانند ویتامین ها را همراه غذا مصرف کنند.مصرف مکمل های آهن به دلیل افزایش سوخت و ساز نیاز به ویتامین E را بیشتر می کند.

۱۴-قرص سدیم بیکربنات

مصرف قرص بعد از خوردن غذا انجام شود چون نفخ شدید ایجاد میکند . از مصرف دارو با شیر پرهیز شود، مصرف مقادیر بیش از حد ممکن است موجب کاهش پتاسیم خون شود و بیمار را در معرض خطر آریتمی قلبی قرار دهد.

نکات مهم درباره فیستول

فیستول چیست ؟

فیستول زمانی ساخته می‌شود که نیاز باشد یک شریان و یک ورید به یکدیگر متصل شوند.این عمل معمولاً در زیرپوست در مچ یا آرنج انجام می‌گیرد .

جای گذاری فیستول، نیاز به عمل جراحی کوچکی دارد.معمولاً باید سه ماه قبل از شروع به دیالیز، فیستول تعبیه گردد تا در هنگام نیاز ، کارآیی لازم را داشته باشد.این روش بهترین راه دستیابی به عروق خونی محسوب می‌شود و دارای عمر طولانی‌تر نسبت به بقیه راه‌های دسترسی عروقی می‌باشد. فیستول معمولاً ۵ الی ۷ سال کارآیی دارد و در صورت مراقبت صحیح تا ۱۰ سال یا بیشتر نیز می‌تواند مورداستفاده قرار گیرد.

مراقبت‌های پس از عمل جراحی قراردادن فیستول

زخم کوچکی بعد از عمل جراحی در دست شما وجود دارد که پس از۴۸ ساعت، می‌توانید پانسمان آن را بردارید و دوش بگیرید. بخیه‌ها حدود ۱۰ الی ۱۴ روز بعد کشیده خواهند شد. در طول این مدت زخم محل فیستول را تمیز و خشک نگه‌دارید. در طول یک هفته اول ممکن است در دست شما تورم مشاهده شود که با کمک یک بالشت، بازو را بالاتر از شانه قرار دهید. حداقل ۴ الی ۸ هفته بعد از عمل زمان لازم است تا فیستول برای استفاده در همودیالیز آماده گردد. ورزش‌های خاصی برای قوی و پرخون شدن رگ‌های فیستول وجود دارد . ۴۸ ساعت پس از عمل می‌توانید شروع به انجام ورزش های زیر کنید .

توپ اسفنجی را در دست عمل شده قرار دهید و هرروز ۲۰ مرتبه فشار دهید.
یک گیره لباس را در دست عمل شده چندین مرتبه در روز باز و بسته کنید.
با وزنه‌های نیم کیلوئی یا جایگزین آن یک بطری آب معدنی کوچک، باز و بسته کردن آرنج در دست عمل شده را روزانه چند مرتبه انجام دهید .لمس تریل یا لرزش در محل فیستول طبیعی و نشانه سلامت آن است. روزانه به‌طور مرتب فیستول را ازنظر تریل کنترل کنید.

توصیه‌هایی برای نگه‌داری فیستول

کیف را بر روی شانه و دست فیستول دار آویزان نکنید.
بر روی دست دارای فیستول نخوابید و از بی‌حرکتی طولانی‌مدت دست دارای فیستول پرهیز کنید.
مراقب باشید که از دست دارای فیستول کنترل فشارخون ، خون‌گیری و رگ گیری و تزریق دارو انجام نشود .
در صورت خونریزی از محل سوزن‌ها در منزل مراقب باشید کف اتاق یا روی دیوار را وایتکس رقیق‌شده ریخته و پس از ۱۵-۱۰ دقیقه محل آلودگی را با آب ساده شستشو دهید.
در هر نوبت دیالیز تغییر محل سوزن‌ها به پرسنل یادآوری شود.
فشارخون کمتر از ۱۰ باعث ازکارافتادن فیستول می‌شود . بنابراین در صورت اسهال و استفراغ شدید ، خونریزی و استفاده از داروها که سبب کاهش فشارخون و لمس نشدن تریل شود به پزشک مراجعه کنید.
محل فیستول را قبل از هر دیالیز با آب و صابون بشورید.
سردی، گزگز و رنگ‌پریدگی دست به علت نرسیدن خون به انتهای دست و کاهش جریان خون اندام را به پزشک خود اطلاع دهید.
بعد از انجام دیالیز به مدت ۴ ساعت از دوش گرفتن و برداشتن پانسمان محل خودداری کنید.
محل فیستول را نخارانید زیرا سبب ایجاد عفونت می‌شود .
بر روی دست دارای فیستول دستبند، مچ‌بند و ساعت نبندید و از پوشیدن لباس‌های با آستین تنگ و چسبان خودداری کنید.
از ۴ ساعت قبل از همودیالیز از خوردن داروهای ضد فشارخون خودداری کنید.

در صورت مشاهده علائم زیر به پزشک خون مراجعه کنید:

خونریزی شدید و طولانی‌مدت بعد از انجام دیالیز در محل خروج سوزن‌های دیالیز
هرگونه خونریزی از محل عمل در منزل
سردی، گزگز شدن و رنگ‌پریدگی دست به علت نرسیدن خون به انتهای دست و کاهش جریان خون اندام.
لمس نشدن لرزش با ارتعاش در محل فیستول به دلیل لخته شدن رگ فیستول، بلافاصله بعد از عمل جراحی یا در صورت استفاده بلندمدت
وجود علائم عفونت در دستی که فیستول دارد.

چه وقت دیالیز لازم می شود؟

دیالیز چیست و چرا انجام می‌شود؟

کلیه‌ها در بدن مسئول تصفیه خون هستند ومواد مضر و مایعات اضافی را به ادرار تبدیل کرده و از بدن خارج می کنند.

در بعضی مواقع کلیه‌ها به‌درستی کار نمی‌کنند و فرد به نارسایی کلیه دچار می‌شود. در این حالت با فرآیندی به نام دیالیز می‌توان مواد زائد و مایعات اضافی را از خون جدا کرد. همانطور که مشخص است دیالیز مهم‌ترین خدمت فوق‌تخصصی برای بیمار است وچه بسا اگر امکان پیوند کلیه وجود نداشته باشد، بیمار تا آخر عمر برای ادامه زندگی به دیالیز احتیاج دارد.

نقش کلیه‌ها در بدن:

مواد زائد را از خون پاک‌کرده و مایعات اضافی را از بدن به شکل ادرار دفع می‌نماید.

مقدارمواد معدنی (سدیم ، کلسیم ، پتاسیم ، فسفر ) را متعادل نگه می‌دارد.

به ساخت گلبول های قرمز کمک می نماید.

به منظور سالم و قوی نگه داشتن استخوان ها به تولید فرم فعال ویتامین دی کمک می کند .

چه زمانی فرد به نارسائی کلیه مبتلا می‌شود؟

زمانیکه کلیه ها قادر به انجام عملکرد طبیعی شان نیستند، نارسائی کلیه شروع می شود.

در این حالت مواد زاید مانند اوره ، کراتینین ، پتاسیم ، فسفر ، اسیدهای آلی و معدنی و حتی برخی از داروها در خون تجمع پیدا می کنند.

نارسایی کلیه به دو صورت حاد و مزمن اتفاق می‌افتد و درهر دو حالت به انجام دیالیز نیاز است.

دیالیز خونی (همودیالیز )

دیالیز به معنی تصفیه و دیالیز خونی به معنی فرایند تصفیه خون است. در دیالیز خونی فرآیند تصفیه در ماشینی خارج از بدن انجام می‌شود. پزشک با روش جراحی یک دسترسی دائمی به جریان خون ایجاد می‌نماید. این مناطق دسترسی فیستول ، گرافت یا کاتترها نامیده می‌شوند که در کشاله ران یا گردن کارگذاشته می شود .برای انجام دیالیز خونی معمولاً نیاز است که شما سه جلسه در هفته مراجعه داشته باشید و هر جلسه ۴ ساعت به طول می‌انجامد. فرآیند تصفیه خون، در صافی دیالیز انجام می‌شود. دیالیز روشی است که به‌طور مصنوعی جایگزین کلیه‌های ازکارافتاده می‌شود و تنها خون را تصفیه می‌کند و قادر به بهبود بخشیدن کار کلیه‌ها نیست.اگر نارسایی کلیه از نوع حاد یعنی قابل‌برگشت باشد ، پس از بهبود کلیه‌ها می‌توان دیالیز را قطع کرد .لیکن اگر نارسایی کلیه مزمن و برگشت‌ناپذیر باشد دیالیز برای همیشه ضروری است ، مگر اینکه پیوند کلیه انجام شود .

گرافت و نکات مراقبتی از آن

گرافت چیست ؟

گرافت یا کورتکس یا رگ مصنوعی، لوله ای نرم است که برای اتصال شریان و ورید استفاده می‌شود .گرافتها در افرادی استفاده می‌شوند که وریدهایشان برای ساخت فیستول خیلی کوچک یا ضعیف هستند .گرافت با یک عمل جراحی در دست یا پا کار گذاشته می‌شود. در چند روز اول به کمک چند بالشت می‌توانید برای کاهش تورم ناحیه بازو را بالاتر از شانه قرار دهید. در گرافت نیاز به انجام تمرینات خاص جهت قوی و پرخون شدن ندارید .بخیه‌های محل عمل جراحی ۱۰ تا ۱۴ روز بعد کشیده می‌شود و از ۴۸ ساعت بعد از عمل جراحی می‌توان پانسمان را برداشته و دوش بگیرید. گرافت ۲ تا ۳ سال و حتی گاهی تا ۵ سال قابل‌استفاده است .محل‌های شایع آن ساعد ، بازو یا در پا به‌صورت مستقیم یا حلقوی است معمولاً ۲ الی ۳ هفته بعد از عمل جراحی می‌توان از گرافت جهت همودیالیز استفاده کرد.

نکات مراقبتی از گرافت

۱_از وارد شدن ضربه به دست دارای گرافت خودداری کنید.

۲_در صورت وجود قرمزی، تورم ، گرما ، خروج ترشحات چرکی ( علائم و نشانه‌های عفونت) به‌سرعت به پزشک مراجعه کنید.

۳_از برداشتن اجسام بیش از ۲ کیلوگرم با دست دارای گرافت خودداری کنید و از پوشیدن لباس‌های تنگ خودداری کنید.

۴_از به کار بردن تیغ برای زدودن موهای دست دارای گرافت خودداری کنید.

۵_بستن دستبند ، مچ‌بند ، ساعت ، پوشیدن لباس‌هایی با آستین تنگ روی محل گرافت ممنوع است .

۶_کیف را بر روی شانه و دست دارای گرافت آویزان نکنید .

۷_بر روی دست دارای گرافت نخوابید.

۸_مراقب باشید که از دست دارای گرافت کنترل فشارخون ، خون‌گیری و رگ گیری و تزریق دارو انجام نشود

۹_گرافت خود را نخارانید .

۱۰_در صورت خونریزی از محل سوزن‌ها در منزل مراقب باشید کف اتاق یا روی دیوار را وایتکس رقیق‌شده ریخته و پس از ۱۵-۱۰ دقیقه محل آلودگی را با آب ساده شستشو دهید.

۱۱_در هر نوبت دیالیز تغییر محل سوزن‌ها به پرسنل یادآوری شود.

۱۲_فشارخون کمتر از ۱۰ باعث ازکارافتادن گرافت می‌شود .بنابراین در صورت اسهال و استفراغ شدید ، خونریزی و استفاده از داروها که سبب کاهش فشارخون و لمس نشدن تریل شود به پزشک مراجعه کنید .

۱۳_محل گرافت را قبل از هر دیالیز با آب و صابون بشورید.

۱۴_سردی ، گزگز و رنگ‌پریدگی دست به علت نرسیدن خون به انتهای دست و کاهش جریان خون اندام را به پزشک خود اطلاع دهید.

۱۵_بعد از انجام دیالیز به مدت ۴ ساعت از دوش گرفتن و برداشتن پانسمان محل خودداری کنید.

کاتترهای دائم و موقت

کاتترهای (لوله باریک) دیالیز خونی یا اکسس

کاتترهای دیالیز خونی یک لوله پلاستیکی است که داخل وریدهای بزرگ در گردن یا کشاله ران کار گذاشته می‌شود این کار معمولاً توسط یک جراحی کوچک انجام می‌شود. این کاتتر ها به دودسته موقت و دائم تقسیم می‌شوند که بر اساس نوع لوله ، روش تعبیه لوله و جنس لوله با هم متفاوت می‌باشند.

کاتترهای دائم (پرمیکت)

محل ورود لوله زیرپوست ناحیه تونل مانندی ایجاد می‌کند که به‌صورت نوار برجسته‌ای در زیرپوست لمس می‌شود این لوله در گردن یا کشاله ران قرار داده می‌شود . در صورت مراقبت صحیح و خون دهی مناسب برای انجام دیالیز این کاتتر تقریباً تا ۲ سال قابل‌استفاده است .( درصد زیادی از این جنس کاتترها تا یکسال کارایی دارند.)

نکات مهم زیر را حتماً در نظر داشته باشید

۱-پانسمان کاتتر بایستی بعد از هر بار دیالیز تعویض و ازنظر علائم عفونت (ضعف عمومی بیمار ، درد ناحیه ورود کاتتر، ورم و حساسیت محل کاتتر ، قرمزی و ترشح موضع ورود کاتتر )بررسی شود.

۲-هنگام وصل و جدا شدن و به هنگام پانسمان کاتتر ، پرستار و بیمار هر دو باید ماسک داشته باشند.

۳-همیشه باید روی محل کاتتر یک پانسمان خشک موجود باشد .

۴-معمولاً بعد از ۱۵ روز عمل جراحی می‌توانید به‌طورمعمول حمام کنید و تا ۱۵ روز اول نباید به محل ورود لوله به بدن آب برسد.

۵-بخیه‌های روی گردن ۱۰ روز پس از عمل جراحی کشید می‌شود .

۶-بخیه‌های روی سینه زیر یک ماه کشیده نمی‌شود و بنابراین در صورت باز شدن نیاز به بخیه مجدد است.

۷-بعد از هر بار دیالیز بایستی پانسمان لوله (کاتتر ) انجام شود.در صورت مشاهده علائم عفونت مانند : تب ، درد ، قرمزی، تورم ، گرم بودن ، خروج ترشح از محل ورود کاتتر هرچه سریع‌تر به پزشک خود مراجعه کنید.

۸-درصورتی‌که کاتتر به‌طور اتفاقی خارج شد محل آن را با پارچه یا گاز به مدت ۱۰ دقیقه به‌آرامی فشار دهید.

۹-در زمان اتصال و قطع از دستگاه دیالیز حتماً باید شما و پرستاران ماسک داشته باشید.

۱۰-خون‌گیری ، تزریق دارو ، از طریق کاتتر ممنوع است .

۱۱-به محل این کاتتر نباید آب برسد ( خطر عفونت ایجاد می‌شود ). پس مراقب باشید به محل ورود لوله آب نرسد و خیس نشود.

۱۲-از خم کردن آن جلوگیری کنید.

۱۳-در صورت باز شدن بخیه‌ها و یا جابجایی لوله و یا خروج لوله فورا به پزشک خود مراجعه کنید.

۱۴-درپوش‌های زردرنگ و گیره‌های لوله به‌هیچ‌عنوان دستکاری نشود.

کاتتر موقت یا شالدون

طول مدت استفاده از این لوله‌ها (کاتترها) بستگی به محل آن دارد و مهمترین عامل عدم استفاده از آنها عفونت کاتتر می‌باشد.کاتترهای گردن به مدت دو تا سه هفته و کاتترهای ران فقط برای یک‌بار برای بیمارانی که در بستر استراحت نمی‌کنند قابل‌استفاده است .کاتترهای ران برای بیمارانی که در بستر استراحت می‌کنند ۳ تا ۷ روز قابل‌استفاده می‌باشد.

نکات مهم زیر را حتماً در نظر داشته باشید :

۱-بعد از هر بار دیالیز بایستی پانسمان لوله (کاتتر) انجام شود.در صورت مشاهده علائم عفونت هرچه سریع‌تر به پزشک خود مراجعه کنید(تب، درد، قرمزی، تورم ، گرم بودن ،خروج ترشح از محل ورود کاتتر)

۲-در صورتی که کاتتر به‌طور اتفاقی خارج شد محل آن را با پارچه یا گاز به مدت ۱۰ دقیقه به‌آرامی فشار دهید.

۳-در زمان اتصال و قطع از دستگاه دیالیز حتماً باید شما و پرستاران ماسک داشته باشید.

۴-خون‌گیری، تزریق دارو، از طریق کاتتر ممنوع است .

۵-به محل این کاتتر نباید آب برسد ( خطر عفونت ایجاد می‌شود) مراقب باشید به محل ورود لوله آب نرسد و خیس نشود .

۶-از خم کردن آن جلوگیری کنید .

۷-با استفاده از ثابت‌کننده‌های لوله‌ها مانند باند روی گردن از حرکت‌های بی‌مورد لوله‌ها جلوگیری کنید.

۸-در صورت باز شدن بخیه‌ها و یا جابجایی لوله فوراً به پزشک خود مراجعه کنید.

۹-درپوش‌های زردرنگ و گیره‌های لوله به‌هیچ‌عنوان دست‌کاری نشود.

دانستنی های تغذیه برای دیالیزی ها

رژیم غذایی در بیماران همودیالیز

اگر تحت درمان با همودیالیز هستید حتما بارها از خود پرسیده اید که چرا باید مجبور باشید رژیم غذایی خاصی را رعایت کنید.علت آن برای افزایش کیفیت زندگی ، شادابی و نشاط، طول عمر بیشتر و بهتر ، پیشگیری از بیماریهای مختلف و جلوگیری از بستری های مجدد در بیمارستان می باشد.

اگر تغذیه شما مناسب نباشد و دچار سوء تغذیه شوید در معرض سایر بیماری های کشنده مانند عفونت ها قرار خواهید گرفت که از علل شایع مرگ و میر می باشد .عوارض سوء تغذیه شامل موارد زیر است :

ناتوانی در انجام کارها ۲- افزایش شیوع بیماری ۳- از دست رفتن چربی زیر جلدی ۴- تحلیل عضلانی ۵- تأخیر در بهبود زخم ها ۶- بی حسی و بی حالی ۷-کاهش سطح ایمنی و مقاومت بدن ۸-کاهش طول عمر

هرم غذایی

هرم غذایی نشان دهنده گروه های غذایی و موادی هستند که در هر گروه غذایی جا می گیرند.این هرم شامل :

گروه غلات : نان ،برنج ، ماکارونی – میوه و سبزیجات – گوشت و لبنیات – انواع شیرینی و چربی ها

تفاوت رژیم غذایی بیمار همودیالیز با افراد سالم

چربی و کربوهیدرات در رژیم غذایی بیماران همودیالیز اهمیت بیشتری دارد، زیرا به شما در حفظ وزن و عضلات و تأمین انرژی کمک می کند.
مصرف سدیم ، پتاسیم ، فسفر و مایعات در این بیماران باید محدود باشد.
مصرف پروتئین بیشتر است و نوع پروتئین مصرفی باید مرغوب باشد.

آنچه باید در مورد چربی ها بدانید

چربی ها از جمله مواد غذایی هستند که بیماران همودیالیز می توانند به راحتی استفاده کنند.چربی ها در بدن برای تولید انرژی ،حفاظت بدن در برابر آسیب دیدگی ، تنظیم دما و کمک به جذب بعضی از ویتامین ها استفاده می شود .

نوع چربی مصرفی برای پیشگیری از بیماری های قلبی مهم است. از مصرف چربی هایی که در دمای اتاق جامد هستند خودداری کنید .

مصرف روغن هایی که در دمای اتاق به صورت مایع (اشباع نشده ) هستند ، مانند روغن های گیاهی و روغن ماهی بی ضرر است.تا جایی که برایتان مقدور است از مصرف غذاهای سرخ کردنی خودداری کنید.

مراحل دریافت برنامه غذایی

با مشاور تغذیه در مرکز درمانی خود مشورت کنید.
با کمک مسئول تغذیه به منظور دریافت صحیح انرژی برنامه ریزی غذایی خود را انجام دهید.
از هر چیزی که در روز میخورید یادداشت بردارید و به صورت منظم آن را به مسئول تغذیه نشان دهید.
از پزشک خود وزن خشک خود را بپرسید و هر روز صبح خود را وزن کنید.
در صورتیکه وزن زیادی از دست داده اید ، از مسئول تغذیه بخواهید منابع پر انرژی بیشتری را به رژیم غذایی تان اضافه کند.
اگر افزایش وزن آنی و سریع دارید ، با پزشک و مشاور تغذیه صحبت کنید .افزایش وزن ناگهانی و به دنبال آن ورم، کوتاه شدن تنفس و بالا رفتن فشار خون نشان دهنده میزان زیاد تجمع مایع در بدن است.

آنچه باید در مورد پروتئین ها بدانید

پروتئین موجب رشد ، ایجاد نیرو و ترمیم اندام های بدن می شود و سلامت و قدرت دفاعی بدن را در مقابل بیماری ها تقویت می کند .

قبل از شروع دیالیز ممکن است رژیمی کم پروتئین داشته باشید که میزان مواد دفعی در خون در محدوده طبیعی قرار گیرد . اکنون که دیالیز را آغاز نموده اید ، باید رژیم غذایی شما شامل پروتئین زیاد باشد به گونه ای که حتی بیشتر از افراد سالم باید از پروتئین استفاده کنید .

به دلایل زیر شما نیاز به پروتئین دارید :

ساختن ماهیچه ها ۲٫ ترمیم بافت ها ایمنی و مقاومت در برابر عفونت ها

غذاهای سرشار از پروتئین عبارتند از :

گوشت قرمز – گوشت مرغ و سایر پرندگان – ماهی و سایر غذاهای دریایی – تخم مرغ یا سفیده تخم مرغ

میزان مجاز و مناسب مصرف پروتئین در بیماران همودیالیزی معمولا ۱ تا ۲/۱ گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز است و مهم این است که از نوع مرغوب باشد.البته مواد غذایی دیگر نظیر غلات و حبوبات نیز پروتئین دارند ، ولی نوع پروتئین آنها گیاهی و نامرغوب است و باید کمتر استفاده شوند.

آلبومین سرم که ماهانه کنترل می شود میزان پروتئین خونتان را نشان می دهد.

سطح مطلوب آلبومین بیشتر از ۴ گرم در دسی لیتر باید باشد.

در تعیین رژیم غذایی برای بیماران دیالیزی ، وزن فعلی در دوران دیالیز ملاک نیست بلکه باید وزن ایده آل شما در نظر گرفته شود .برای مثال اگر فردی با قد ۱۷۰ سانتی متر پیش از دیالیز ۷۰ کیلوگرم وزن داشته باشد و پس از شروع دوره درمان وزنش ۶۰ کیلو گرم برسد برنامه غذایی او نباید بر اساس وزن ۶۰ کیلوگرم تنظیم شود بلکه باید به وزن ایده آل آن فرد نگاه کرد .در تنظیم برنامه غذایی یک بیمار دیالیز نخست باید مشخص شود هر گرم گوشت چقدر پروتئین دارد که این کار بر اساس میزان پروتئین مرجع یعنی تخم مرغ انجام می شود. هر تخم مرغ معمولی بین ۶ تا ۷ گرم پروتئین دارد.بررسی ها نشان می دهد که ۳۰ گرم گوشت به اندازه یک تخم مرغ پروتئین دارد.بنابراین مصرف روزانه یک تخم مرغ و ۱۵۰ گرم گوشت به راحتی نیازهای یک بیمار هفتاد کیلویی را برطرف می کند.۴۲ گرم بقیه را این بیمار می تواند با خوردن پروتئین های گیاهی تأمین کند.

سدیم و مایعات

در بیماران همودیالیز ، سدیم دریافتی به میزان ۲ تا ۳ گرم در روز محدود می شود .مصرف این مقدار بعد از گوشت مدت کوتاهی ، بخشی از عادت غذایی می شود.

در صورت مصرف مقدار زیاد سدیم ، فرد تشنه و مایعات بیشتری می نوشد که سرانجام در بدن جمع می شوند.این افزایش مایعات باعث افزایش فشار خون ، ورم دور چشم ،افزایش وزن ، تنگی نفس ، نارسایی قلبی و سکته قلب می شود.بنابراین در بیماران همودیالیز به دلیل اینکه کلیه هایشان مایعات اضافی را خارج نمی کنند ، باید نمک کمتری استفاده کنند.

توصیه هایی برای کاهش مصرف سدیم

از افزودن نمک به غذا هنگام پخت و پز و یا صرف آن در سر سفره پرهیز شود.در عوض با افزودن سبزی های معطر تازه و یا خشک شده ، دارچین ، آویشن و لیمو ترش غذای خود را خوش طعم کنید .

از مصرف انواع ترشی ها ، خیارشور ، سس ها ، چیپس ، سیب زمینی ، پفک ، آجیل و پنیر شور خودداری کنید.

غذاهایی را انتخاب کنید که برچسب « سدیم پایین » داشته باشد.

از مصرف غذاهای آماده و کنسرو شده ، تن ماهی ، سوسیس و کالباس ، پیتزا و … خودداری کنید.

در مصرف منابع سدیم پنهانی نظیر خمیر دندان ، دهان شویه ، آب آشامیدنی سدیم دار و بکینگ پودر دقت نمایید.

از آنجایی که نوشابه های گازدار مقادیر زیادی سدیم دارند توصیه به مصرف آنها نمی شود.

غذاهای دودی مانند ماهی دودی که نمک زیادی دارند مصرف نشود.

برای جلوگیری از تشنگی بهتر است به جای نوشیدن مستقیم مایعات از راه های دیگری مثل موارد زیر استفاده شود :

مزه مزه کردن یک قطعه کوچک یخ – استفاده از آب نبات ترش – جویدن آدامس های نعنایی – خوردن میوه خنک – استفاده از استکان کوچک هنگام نوشیدن آب – در روز چندین بار دهان خود را شسته و دندانهایتان را مسواک کنید -چند قطره آب لیمو ترش تازه داخل آب بچکانید – از مصرف غذاهای آماده خودداری کنید – سعی کنید آرام باشید و استرس و اضطراب نداشته باشید. -اگر دیابت دارید میزان قند خون خود را کنترل کنید زیرا قند خون بالا تشنگی شما را افزایش می دهد – از میوه و سبزیجات سرد و یخ زده برای رفع عطش استفاده کنید – ورزش های سنگین انجام ندهید و جهت انجام فعالیت بدنی نرمش های سبک مثل پیاده روی را انجام دهید – در ساعت هایی که تابش خورشید به صورت مستقیم است سعی کنید در خارج از خانه نباشید – سعی کنید دمای اتاق شما خنک باشد تا احساس عطش و نیاز به آب در شما کمتر شود و از لباس مناسب استفاده کنید .( در فصل گرما ترجیحاً از لباس های نخی و خنک استفاده کنید).

هر چیزی که در دمای اتاق به صورت مایع باشد جزو مایعات محسوب میشود به عنوان مثال :

یخ ، نوشابه ها و نوشیدنی ها مثل قهوه و چای ، بستنی ، ژله ، شیر ، سوپ

باید توجه کنید آب موجود در میوه ها و غذاها نیز به میزان مایعات دریافتی شما اضافه می کند.

ممکن است این سوال در ذهن شما ایجاد شود که چگونه میتوان میزان مجاز و صحیح مایعات دریافتی را رعایت کرد. شما باید بدانید که ۳ تا ۵ درصد وزن خشک خود را می توانید در بین دو جلسه دیالیز اضافه وزن داشته باشید.

مثلا اگر وزن خشک شما ۷۰ کیلوگرم باشد شما مجاز هستید ۱/۲ کیلوگرم بین دو جلسه دیالیز خود اضافه وزن داشته باشید.( به اندازه ۳ درصد وزن خشک محاسبه شده است ).

فسفر

فسفر ماده ای معدنی است که در مواد غذایی زیر موجود است :

شیر ، پنیر ، ماست ، بستنی و فرنی – آجیل و انواع مغزها – نخود و لوبیا ، عدس و دانه های دو لپه ای -نوشیدنی هایی مانند کاکائو ، ماءالشعیر و نوشابه های گازدار

خوردنی های با فسفر زیاد منجر به افزایش فسفر خون می شود.دیالیز نمیتواند همه ی فسفر را بگیرد . هنگامیکه فسفر خون بالا رود ، کلسیم از استخوانهای شما گرفته می شود .به مرور زمان ، استخوان های شما ضعیف و پوک شده و به راحتی می شکند. همچنین ، سطح بالای فسفر در خون موجب ایجاد کریستال های کلسیم فسفر در مفاصل ، ماهیچه ها ، پوست ، رگ های خونی و قلب می شود.این رسوبات مشکلات جدی نظیر درد استخوانی ، آسیب به قلب و عروق خارش و زخم های پوستی را سبب می شود.

برای نگه داشتن سطح فسفر در حد طبیعی ، نیاز به محدود کردن مصرف غذاهای سرشار از فسفر و یا استفاده از بعضی داروهای متصل شونده به فسفر است . این داروها به فسفر موجود در روده ها متصل شده و سپس فسفر متصل شده از طریق مدفوع دفع می شود.برای اینکه داروهای متصل شونده به فسفر درست عمل کنند مانند کربنات کلسیم باید با غذا میل شود.

نکات مهم در محدودیت های غذایی جهت کنترل فسفر رژیم غذایی:

حذف یا محدود کردن شیر ، ماست ، پنیر ، دوغ ، کشک ، شیرکاکائو ، خامه – حذف نان های سبوس دار – حذف نوشابه های کولا دار -حدف ماهی ساردین – حذف دل و جگر و قلوه – حذف مغز پسته ، گردو ، فندق ، تخم ها
میزان فسفر سرم ۵- ۵/۲ میلی گرم در دسی لیتر نرمال است.

کلسیم

ماده ای معدنی است که وجود آن برای استحکام استخوان ها مهم است .غذاهایی که منابع خوبی برای کلسیم هستند فسفر زیادی دارند .بهترین روش برای جلوگیری از هدر رفتن کلسیم استخوانی ، استفاده از مهار کننده های فسفر در زمان صرف غذاهای غنی از فسفر است.ممکن است پزشک شما شکل خاصی از ویتامین D را برای نگهداری کلسیم و فسفر در حد تعادل تجویز کند . این کار به حفظ استخوان ها در برابر بیماری ها کمک می کند .باید توجه داشت که بدون توصیه پزشک متخصص کلیه نباید این داروها مصرف شود.

پتاسیم

پتاسیم هم یکی دیگر از مواد معدنی است که در غذا یافت می شود و به کار قلب و ماهیچه به طور مناسب کمک می کند .مقدار خیلی زیاد و یا خیلی کم پتاسیم در خون خطرناک است .سطح پتاسیم هر ماه کنترل می شود و مشاور تغذیه می تواند شما را در تهیه برنامه های تغذیه کمک کند تا بتوانید میزان پتاسیم مناسبی را از غذاها دریافت کنید .پتاسیم به میزان فراوان در موارد زیر موجود است :

میوه ها و سبزیجات مانند موز ، خربزه ، پرتغال ، گوجه ، سیب زمینی و … – شیر و ماست – انواع لوبیا ، نخود ، حبوبات

از سبزیجات کم پتاسیم ۳-۴ واحد در روز مصرف شود بهتر است برای کم شدن پتاسیم سبزیجات پخته شود. از میوه های کم پتاسیم ۱-۲ واحد در روز استفاده شود بهتر است میوه ها پخته شود.

میوه و جانشین ها	کم پتاسیم ۰-۱۰۰ میلی گرم	نصف لیوان کمپوت گلابی ، نصف لیمو ترش زرد ، نصف لیمو شیرین ، یک چهارم لیوان آب سیب ، نصف سیب ، یک چهارم لیوان آناناس تازه یا کمپوت ، یک چهارم لیوان هلو ، یک چهارم لیوان گریپ فروت کوچک ، یک چهارم لیوان آب لیمو شیرین ، ۷ عدد کوچک انگور، یک چهارم لیوان توت فرنگی ، نصف هلو تازه ۱ قاشق غذا خوری کشمش، نصف نارنگی کوچک ، نصف لیوان هندوانه ،یک چهارم لیوان انبه ، یک چهارم لیوان کمپوت انجیر
میوه و جانشین ها	متوسط پتاسیم ۱۰۱-۲۰۰	نصف لیوان آب سیب ، ۱ عدد سیب ،نصف لیوان آناناس تازه یا کمپوت ، نصف لیوان هلو ، نصف لیوان گیلاس یا آلبالو ، ۱۰۰ گرم آب لیمو ترش سبز ، نصف یک گریپ فروت کوچک ، نصف لیوان آب لیمو ترش ، ۱۵ عدد کوچک انگور ، نصف لیوان توت فرنگی ، یک هلو تازه ، ۲ قاشق غذاخوری کشمش، ۱ عدد نارنگی کوچک ، یک لیوان هندوانه ، نصف لیوان انبه ،نصف لیوان کمپوت انجیر، ۱ عدد خرما،۲ عدد آلو بخارا ، ۱ عدد انجیر خشک، نصف عدد شلیل کوچک، نصف پرتقال کوچک ، یک چهارم لیوان آب پرتقال ،۵۰ گرم زردآلو تازه یا کمپوت ، یک چهارم کیوی متوسط،۲ عدد برگه زردآلو ، نصف گلابی تازه ، یک چهارم موز متوسط، یک چهارم لیوان خربزه ، یک شانزدهم طالبی یا گرمک کوچک
میوه و جانشین ها	پرپتاسیم	۳ عدد خرما ، ۵ عدد آلو بخارا، ۲ عدد انجیر خشک ، ۱ عدد شلیل کوچک ، نصف لیوان آب پرتقال ، ۱۰۰ گرم زردآلو تازه یا کمپوت ، نصف عدد کیوی متوسط، ۵ عدد برگه زردآلو ، یک عدد گلابی تازه ، نصف عدد موز متوسط ، نصف لیوان خربزه ، یک هشتم عدد طالبی یا گرمک کوچک
سبزیجات	کم پتاسیم ۰-۱۰۰	نصف لیوان لوبیا سبز ، نصف لیوان خیار بدون پوست ، نصف لیوان کلم خام ، نصف لیوان فلفل سبز شیرین ، یک لیوان کاهو ، یک چهارم لیوان اسفناج خام ، یک چهارم لیوان پیاز ، نصف هویج کوچک ، یک چهارم لیوان گل کلم ، یک چهارم لیوان شلغم ، یک چهارم لیوان ریواس ، یک چهارم لیوان بادمجان ، یک چهارم لیوان کدو ، یک چهارم لیوان قارچ تازه ، یک چهارم لیوان کلم پخته ، یک چهارم لیوان ذرت
سبزیجات	پتاسیم متوسط	نصف لیوان اسفناج خام ، نصف لیوان پیاز ، یک عدد هویج کوچک ، نصف لیوان گل کلم ، نصف لیوان شلغم ، نصف لیوان ریواس ، نصف لیوان بادمجان ،نصف لیوان کدو ، نصف لیوان قارچ تازه ، نصف لیوان کلم پخته ، نصف لیوان ذرت ،نصف لیوان گوجه فرنگی ، یک چهارم لیوان چغندر ، یک چهارم لیوان فلفل تند ، یک چهارم لیوان قارچ پخته ، یک چهارم لیوان بامیه ، یک چهارم لیوان کرفس پخته ، یک هشتم لیوان کدو حلوایی، ۱۵ گرم ( ۷ عدد) چیپس سیب زمینی، یک چهارم عدد سیب زمینی تنوری متوسط ، ۵ قاشق غذاخوری تره پخته ،نصف لیوان اسفناج پخته ، ۲ قاشق غذاخوری رب گوجه فرنگی،یک چهارم لیوان سس گوجه فرنگی
سبزیجات	پرپتاسیم	۱ عدد گوجه فرنگی ، نصف لیوان چغندر ، نصف لیوان فلفل تند ، نصف لیوان قارچ پخته ، نصف لیوان بامیه ، نصف لیوان کرفس پخته ، یک چهارم لیوان کدو حلوائی ، ۳۰ گرم (۱۴عدد) چیپس، نصف عدد سیب زمینی تنوری متوسط ، ۵ قاشق غذاخوری تره پخته ، نصف لیوان اسفناج پخته ، ۲ قاشق غذاخوری رب گوجه فرنگی ، یک چهارم لیوان سس گوجه فرنگی

نکات کاربردی و مهم در انتخاب و نحوه مصرف مواد غذایی

حبوبات از منابع خوب پروتئین هستند ، اما باید توجه داشت که حتما باید از ۴۸ ساعت قبل در آب سرد خیس شده و هر ۶-۴ ساعت یک بار آب آنها تعویض شود تا کمترین تاثیر نامطلوب را داشته باشد .
بهترین نوع نان برای شما نان های بدون سبوس است .
سیب زمینی باید پس از پوست کندن به قطعات کوچک تقسیم شده و حدود ۲۴ ساعت در آب خیس شود ،آب آن باید هر ۴ ساعت تعویض شود.با این کار میزان پتاسیم کاهش می یابد.
میوه های مصرفی باید کوچک یا متوسط انتخاب شود.میوه ها به صورت خشک شده دارای پتاسیم بالاتری هستند .بنابراین از مصرف آنها خودداری کنید.
بیشترین میزان پتاسیم در میوه ها در پوست آنها است پس پوست آنها را بگیرید.
در مورد زمان مصرف میوه توجه کنید اگر علاقه شما به مصرف میوه غیر قابل کنترل است ، بهتر است حدود ۶-۴ ساعت قبل از دیالیز میوه را مصرف کنید تا در زمان دیالیز پتاسیم اضافه کاملا دفع شود.
از مصرف آب های سنگین مانند آب معدنی پرهیز کنید.از مصرف غذاهای چرب و شور خودداری نمایید.
از مصرف هر نوع غذای کنسرو شده اعم از کنسرو ماهی و حبوبات ، سوپ، سبزیجات و نیز سوسیس و کالباس ، پنیر پیتزا ، گوشت های دودی یا نمک زده ، سس ها ، رب گوجه ، ماهی ساردین خودداری کنید.
برای بهره برداری از ویتامین موجود در مواد غذایی از مواد غذایی تازه باید استفاده شود و غذا را با حرارت ملایم طبخ نمود.

مشکلات روحی در بیماران دیالیزی

بیماران دارای نارسایی کلیه با بیماری مزمن، ناتوان کننده و محدود سازنده زندگی سروکار دارند که وابستگی آنها را به گروهی از مراقبین ملزم می سازد. دیالیز هفته ای سه بار به مدت حداقل ۴ ساعت انجام می شود و طبعاً روال زندگی عادی بیمار را مختل خواهد کرد

افسردگی رایج ترین تشخیص در بیماران کلیوی:

افسردگی رایج ترین مشکل روانشناختی در بیماران تحت درمان با دیالیز است. با آن که میزان شیوع افسردگی در این بیماران بالا می باشد، اما کمتر تشخیص داده می شود. هم پوشی بین علائم بیماری طبی مزمن و افسردگی، یک تشخیص چالش برانگیز در این بیماران است. میزان بروز افسردگی در بیماران دیالیزی بسیار متفاوت گزارش شده که بخشی از این امر به ملاک های متفاوت برای تشخیص افسردگی وابسته است. بررسی های اخیر نشان داده که افسردگی در پیامد های درمانی بیماران دیالیزی تأثیر به سزایی دارد. شاید این تعجب آور نباشد که افسردگی میزان مرگ و میر را در انواعی از موقعیت های پزشکی تحت تأثیر قرار می دهد

درد: از دیگر مسائلی که حدود ۵۰ % بیماران تحت دیالیز با آن مواجه هستند درد است. درد یک پدیده چند بعدی با مولفه های جسمی، روانشناختی و اجتماعی می باشد. عدم موفقیت در کاهش دادن میزان درد می تواند باعث آشفتگی در بسیاری از جنبه های زندگی شود. میزان شیوع افسردگی در بیمارانی که دردهای مزمن شدید یا متوسط دارند، بالاتر است. زودرنجی شدید، اضطراب و ناتوانی برای مقابله با فشار روانی در بیمارانی که دچار درد های مزمن هستند، شایع تر از افرادی است که درد ندارند و نیز بیماران مبتلا به درد متوسط یا شدید، بیشتر از سایرین از مشکلات مربوط به خواب و بی خوابی رنج می برند. از این رو می توان گفت که درد مزمن در بیماران همودیالیزی می تواند رابطه نزدیکی با افسردگی و بی خوابی داشته باشد و از این طریق زمینه مساعدی را مهیا سازد تا این بیماران به صرف نظر کردن از دیالیز بیندیشند.

آنسفالوپاتی دیالیز: مشکلات نورولوژیکی در سیستم عصبی مرکزی و محیطی در این بیماران بروز می کند که ممکن است حاد باشد، مثل سندرم عدم تعادل دیالیز که این سندرم به علت تغییرات ناگهانی در فشار اسمزی مایع مغزی نخاعی در طول مدت دیالیز روی می دهد. در عین حال گروهی از مشکلات مزمن مثل نوروپاتی اورمیک و آنسفالوپاتی دیالیزی هستند که به عنوان زوال عقل یا دمانس دیالیز شناخته می شوند. بیماری با مشکلات ارتباطی شروع می شود و در ادامه آسیب های شناختی، حرکتی و تغییرات شخصیتی نمایان می شوند. اختلالات گفتاری مثل دیس آرتری ( دشواری در شمرده اداکردن کلمات )، دیس فازی ( هماهنگی ضعیف در صحبت کردن ) و لکنت زبان، اولین علایم این اختلال هستند. هم زمان با این نشانه ها آسیب حافظه و افسردگی به علاوه افکار پارانوئیدی وجود دارد. حرکات غیر ارادی میوکلونیک نیز دیده می شود. در ابتدا به نظر می رسد که این نشانه ها گاهی وجود دارند، اما به طور چشمگیری بلافاصله پس از دیالیز رخ می دهند.

نحوه برخورد با مشکلات روحی بیماران دیالیزی

(۱ آشنایی با وظایف و مکانیسم های تطابقی فرد

(۲ فراهم کردن اطلاعات مورد نیاز بیمار

الف) جهت پاسخگویی به سوالات بیمار در دسترس باشید.

ب) اعتقادات و باورهای بی اساس در مورد بیماری را برطرف کنید.

ج) با مبارزه کردن علیه پیش بینی های منفی فیزیکی و روانی به بیمار کمک کنید.

د) بیمار را با انجمن های حمایتی و گروه های خودیار آشنا کنید.

(۳ ایجاد اتحاد درمانی با بیمار

الف) موضوعات عاطفی و احساسی بیمار را بشناسید.

ب) حس درک شدن، تسلی و اطمینان بخشی را به بیمار ارائه دهید.

ج) استراتژی های القاء ارزشمندی و توانمندی را جایگزین ناتوانی و وابستگی نمایید.

(۴ شناخت شرایط و محیط اجتماعی بیمار

الف) جامعه و خانواده را در حمایت از بیمار درگیر نمایید.

ب) در برقراری ارتباط منطقی بین فشارهای زندگی بیمار و میزان حمایت اجتماعی تلاش کنید.

ج) مواظب باشید بیماری مزمن، بیمار را از اجتماع ایزوله نکند و نقش های اجتماعی وی را مخدوش نسازد.

(۵ شناخت واکنش فردی خود به یک بیماری

الف) احساسات منفی تان به بیمار یا بیماری را بشناسید و تحت کنترل در آورید، این احساسات ناشی از تجارب زندگی شخصی و گذشته شما می باشد.

ب) اگر بدانید که چرا این شغل را انتخاب کرده اید، شما را در ارایه تسلی به بیمارانتان توانمند تر می سازد

راهکارهای ارتقای کیفیت زندگی درمانی

کیفیت زندگی درمانی:

کیفیت زندگی درمانی، رویکردی جدید و جامعی است که بر جهت گیری روانشناسی مثبت نگر استوار می باشد. در این رویکرد اهداف کلی زندگی مورد توجه قرار می گیرد و با توجه به مشکل فرد به حیطه خاص توجه میشود. در این شیوه درمانی به افراد می آموزند که بین حوزه های ارزشمند زندگی و ایده آلی که مد نظر آنهاست، تعادل برقرار کنند.

این درمان، روی یادگیری، کمک کردن، خلاقیت و… تأکید دارد. این رویکرد درمانی به درمان جویان آموزش می دهد که شادی نیز یک انتخاب است. در این رویکرد بر نیاز درمان جویان، جهت روشن کردن ارزشهای مهم زندگیشان و پرداختن به تجربیاتی جهت تمرکز کردن و رسیدن به ارزش هایشان، توجه دارد.

۱۶ حوزه، بر مداخلات ارتقای کیفیت زندگی تأثیر دارد:

۱)بهداشت و سلامت جسمانی ۲)عزت نفس ۳ )اهداف و ارزشها ۴ )پول و مادیات ۵ )کار ۶) بازی و تفریح ۷) یادگیری ۸)خلاقیت ۹ ) کمک به دیگران ۱۰)عشق ۱۱) دوستان ۱۲) فرزندان ۱۳) خانه و همسایه ها ۱۴) خویشاوندان ۱۵ ) جامعه و ۱۶)همسر

راهبرد اول، تغییر شرایط:

شرایط، شامل ویژگیهای خاص یک حوزه میشود. برای مثال: شرایط کار، می تواند ویژگیهایی مثل کار، دستمزد، محیط اطراف، امنیت شغلی، روابط با همکاران و در دسترس بودن تجهیزات مورد نیاز و نظارت را شامل می شود. اگر درمانجویان، کاری را که هر روز انجام می دهند، دوست نداشته باشند، دستمزد بسیار کمی داشته باشند، یا با رئیس، کارفرما، و یا همکار خود، روابط خوبی نداشته باشند، نسبت به این حوزه، عدم رضایت خواهند داشت و اهمیت ندارد که چه فعالیت های ذهنی یا ساختهای شناختی یا افکار مثبتی نسبت به این موقعیت ها انجام می دهند. بعضی اوقات، درمانجویان باید آنچه شرایط زندگیشان را تخریب می کند، تغییر دهند یا رها کنند. تمرین توانایی یک مداخله روانشناسی مثبت برای تغییر شرایط، از طریق تقویت تواناییهای شخصی امکان پذیر است.

راهبرد دوم، تغییر نگرش ها:

استراتژی تغییر نگرش برای افزایش شادی، بر پایه مفهوم واقعیت سنجی یا میزان تناسب برداشت های شخص با واقعیت عینی آن موقعیت می باشد. هنگامیکه برداشت های شخص، نسبت به واقعیت سنجی ضعیف باشد، درمانجو، نسبت به موقعیتی که در حقیقت، آن قدرها هم بد نیست؛ می تواند احساس عدم رضایت کند. در چنین مواردی، قضاوتهای رضایتمندی درمانجو بر اساس واقعیت ذهنی است نه عینی.استراتژی عمده درمانی برای تغییر نگرش ها نسبت به یک حوزه زندگی، بازسازی شناختی با هدف دادن یک برداشت صحیح از موقعیت و تعبیر و تفسیر مثبت به درمانجویان است؛ که میتواند عزت نفس و امیدشان نسبت به آینده را در هر حوزه ای حفظ کند.

راهبرد سوم، استانداردهای خود را تغییر دهید:

جنبه دیگر تغییر اهداف و ارزش ها، مبارزه با کمال گرایی است. درمان مبتنی بر کیفیت زندگی با این باور انجام می شود که بخش بزرگی از تعادل در شادی افراد، از معیارهای قابل تحقق که برای جنبه های مهم زندگیشان در نظر میگیرند، تشکیل شده است. اگر بین آن چیزی که فرد میخواهد و آن چیزی که در حال حاضر وجود دارد فاصله ای زیاد باشد؛ این باعث عدم رضایت و سرخوردگی و در نتیجه کاهش شادی و بهزیستی می شود. یک شیوه برای متعادل کردن اهداف و انتظارات دشوار، قرار دادن اهداف مرحله ای است که نسبت به اهداف یا معیارهای بیرونی، بیشتر تحت کنترل بیماران است. استراتژی عمده و اصلی برای افراد جهت افزایش شادی آنها از طریق تغییر اهداف و ارزش ها، قرار دادن اهداف واقع بینانه اما چالش برانگیز برای ۱۶ حوزه مهم زندگی می باشد. استفاده از اصل «خوب ـ نه ـ بهترین» در این زمینه می تواند کمک کننده باشد.

راهبرد چهارم، تغییر اولویت ها یا آن چیزی که مهم است:

مقوله کلیدی دیگر برای رضایت مندی، اهمیت و ارزشی است که برای یک حوزه خاص، در نظر گرفته می شود. درمان مبتنی بر کیفیت زندگی، حوزه هایی از زندگی که برای فرد اهمیتی ندارند را از رضایت کلی حذف می کنند. رضایت نسبت به حوزه هایی که برای افراد بیشترین اهمیت را دارند (حوزههای پر ارزش) تأثیر خیلی بیشتری بر روی رضایتمندی کلی از زندگی دارد، تا حوزه هایی که افراد اهمیت کمتری به آنها می دهند. به خاطر اهمیتی که افراد به حوزه های زندگی تأثیرگذار بر شادی خود می دهند، بعضی مواقع، ممکن است با ترتیب دوباره اولویت هایشان، رضایت کلی خود را افزایش دهند. درست همانطور که افراد به حوزه هایی که میتوانند کنترل کنند و نسبت به آن رضایت دارند، اهمیت و ارزش بیشتری میدهند و نسبت به حوزههایی که نمی توانند کنترل کنند یا مطابق با میلشان جلو نمی رود، اهمیتی نمیدهند.

مشکلات مربوط به اولویت، معمولاً به سه صورت اتفاق می افتد: ۱ (اولین مشکل می تواند مربوط به اولویتبندیهای اشتباه باشد به این صورت که، درمانجویان، وقت و انرژی زیادی را به حوزه هایی که واقعاً اهمیت ندارند، میدهند و زمان بسیار کمی را برای حوزههایی که از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند، صرف می کنند.

۲ (مربوط به اولویتهای تعارض برانگیز: تعارض بین کار- خانه که در آن افراد میخواهند در هر دو محیط موفق باشند.

۳ (سومین مشکل، عدم وجود اولویت ها است و هنگامی بروز می کند که افراد، اهداف و اولویت های مشخصی ندارند و تصمیم نگرفته اند چه چیزی در زندگی برای آن ها مهمتر است. تمرین هدف یابی نیز در این قسمت، مورد استفاده قرار می گیرد.

تمرین هدف یابی، به عنوان یک بخش مهم در درمان مبتنی بر کیفیت زندگی، راهی برای تشخیص اهداف و ارزش های افراد میباشد که در جهت کمک به درمانجویان، برای توسعه مجموعه اهداف مشخص و معین برای زندگیشان طراحی شده است. این تمرین از درمانجویان می خواهد تا لیستی از اهداف مربوط به حوزههای زندگیشان را تهیه کنند. درمانگر باید به درمانجو این اطمینان خاطر را بدهد که اهدافشان در هر زمان در آینده قابل تغییر است. در حقیقت، این امر می تواند به درمانجو کمک کند تا این تمرین را هر ساله یا هر زمان که احساس کند اهدافش در حال تغییر هستند، تکرار کند.

همچنین این مسئله برای درمانجویان مهم است که نسبت به بعضی از اهداف، بله و نسبت به بعضی دیگر نه، بگویند. جنبه مهم دیگر در تغییر اهداف و معیارها، تعیین ارزشها است. یک شیوه که درمانجویان از طریق آن می توانند ارزش هایشان تعیین و مشخص کنند.

راهبرد پنجم،افزا یش رضایت نسبت به دیگر حوزه ها:

آخرین استراتژی برای افزایش کیفیت زندگی، افزایش رضایتمندی نسبت به حوزه هایی است که در نظر گرفته نشده است. می توان با افزایش رضایتمندی، نسبت به دیگر حوزه های زندگی که اکنون مورد توجه ما نیستند؛ کیفیت زندگی را ارتقاء و افزایش داد. این مسئله به خصوص، مؤثر و کمک کننده است که شما بر روی حوزهای کار میکنید که بسیار دشوار است و تغییر آن به کندی صورت می گیرد؛ مثل یک رابطه عشقی. هنگامیکه کار در یک حوزه به خصوص مثل عشق، خیلی کند پیش رود، می توانیم با تمرکز بر دیگر حوزه های زندگی، که برایمان مهم است مانند خلاقیت، دوستی و…، کیفیت کلی زندگیمان را افزایش دهیم.

الف) استفاده از تکنیک سبد تخم مرغ ها:

افراد برای افزایش شادی خود، نیاز به حداقل، مقداری تحقق در همه یا اکثر حوزه هایی که برای آنان مهم است دارند. اگر افراد همه تخم مرغ های احساسشان را در یک سبد قرار دهند و نتوانند نیازهای خود را در دیگر حوزههای مهم برطرف کنند؛ علاوه بر اینکه خودشان را از شادی و رضایت بالقوه محروم کردهاند، خود را در معرض افسردگی شدید و عدم شادی نیز، قرار می دهند. به جای چنین چیزی، افراد نیاز دارند که انرژی یا تخم مرغهای احساسی خود را در هر حوزه یا سبدی که برایشان مهم تر است، قرار دهند تا بتوانند سبک زندگی متعادل و متوازنی داشته باشند. در این صورت، درمان مبتنی بر کیفیت زندگی، برای افزایش رضایت از زندگی و بهزیستی، می تواند به صورت یک معادله ریاضی در آورده شود. برای مثال همه زندگی بیمار کلیه وی نبوده است.

برخی از روشهای دستیابی عزت نفس:

مسیر خود پذیری:احترام به خویشتن در درمان مبتنی بر بهبود کیفیت زندگی به معنای دوست داشتن و احترام قائل شدن برای خود در پرتو نقاط قوت و ضعف، موفقیت ها و شکست ها و توانایی حل مسائل است.

روابط اجتماعی سود بخش:داشتن فعالیت اجتماعی از جمله شرکت در گروه های فرهنگی، موسیقی، کتابخوانی، باشگاه های محلی و انجمن های خیریه،عضویت در نهادهای مذهبی

یاری رسانی: کمک به دیگران، شرکت در سازمان های داوطلبانه

آموزش استفاده از «لیست توانایی ها»

یادآوری موفقیت ها

ثبت موفقیت: ثبت روزانه موفقیت ها هر چند جزئی

توجه کردن به هر نوع فعالیت روزانه (آماده کردن ناهار)

توجه کردن به هر نوع تجربه مثبت یا خوشایند (گفتگوی خوب و دوستانه و یا برقراری ارتباط با دوستان)

تنظیم برنامه فعالیت روزانه:لیست کردن کارهایی که در طول روز قادر به انجام آن بوده، بسته به شرایط بیمار

اصل «پذیرش چیزهایی که نمی توانیم تغییر دهیم»: پذیرش به معنای تسلیم نیست. می توان پیشرفت کرد، علیرغم اینکه می پذیریم چیزهایی در کنترل ما نیست. با پذیرش نگرش به زندگی مثبت تر خواهد شد. توانایی کنار آمدن با تغییرات، هدر ندادن انرژی برای تغییرات غیر ضروری

کارکردهای مذهبی و معنوی:

یکی از بنیادی ترین مسئله ها در تاریخ بشر حضور دین و تاثیر گذاری آن بر جنبه های مختلف زندگی است.